İlk Trafik Işığı
Trafik ışıkları bugün, motorlu taşıt trafiğini düzenlemek için kullanılsa da ilk trafik ışığı, otomobilin icadından önce kurulmuştur. Fikir olarak 1800’lü yıllarda ortaya atılmış ve ilk örnek 10 Aralık 1868’de Londra’da kullanıma açılmıştır.
Gazla çalışan bu ilk modelin tasarımı, demiryolu mühendisi olan J.P Knight‘a aittir. At arabalarının trafiğini düzenlemek ve yayaların güvenle yürüyebilmelerini sağlamak amacı ile hizmete açılmıştır.
Gazla çalışan bu ilk model, bir polis memuru tarafından manuel olarak kontrol edilmekteydi. Gündüzleri polis memuru, semafor kolunu yukarı aşağı hareket ettirerek hangi yönden gelen araçların geçebileceğini bildirirken geceleri gazla aydılanan yeşil ve kırmızı ışık kullanılmıştır.
Tehlikeyi çağrıştıran kırmızı, “dur” işareti, pek çok kültürde güvenlik anlamına gelen yeşil, “geç” işareti olarak kullanılmıştır. Trafiğin düzenlenmesine katkı sağlayan bu ilk model, gazla çalıştığından, zaman zaman patlamalara ve polis memurlarının yaralanmasına neden olmuştur.
İlk Elektrikli Trafik Işığı
1900’lerin başında dünyanın hızlı gelişimi, sanayileşmenin artması ve şehirlerin giderek kalabalıklaşmasına otomobillerin icadı eklenince trafik sıkışıklığı cadde ve sokakları ele geçirmiş bu yüzden iyi bir trafik sistemine ihtiyaç doğmuştur.
1912’de, artan trafiğe çözüm arayan Amerikalı polis memuru Lester Wire, ilk elektrikli trafik ışığı fikrini ortaya atar. Böylece ilk elektrikli trafik ışığı; 5 Ağustos 1914’te Cleveland, Ohio’da 105. Cadde Euclid Bulvarı arasında yükselir.
Trafikte devrim yaratacak bir buluş olarak lanse edilen ilk trafik ışığı halen Wire’ın orijinal sistemiyle aynı prensiple çalışmaktadır.
5 Ağustos 2015 tarihinde, trafik ışığının 101. yaşına girmesi, Ancak sarı ışığın görevi ihmal edilmemiş ve bir zil sesi ile ışıkların değişmek üzere olduğu duyurulmuştur.
İlk Üç Renkli Trafik Işığı
Trafik ışığına sarı ışığın eklenmesi fikri Detroit’te William Potts adında bir polis memuruna aittir. 1920 yılında, ilk üç ışıklı ve dört yönlü trafik ışığı yine Detroit’te kurulmuştur. Bu dört yönlü ve üç ışıklı model halen kullanılmaktadır.
Trafik Işıklarında Bilgisayar Teknolojisi
1960’lı yıllarda bilgisayarların icadıyla trafik ışıkları da bilgisayar yazılımları ile yönetilmeye başlanmıştır. Bilgisayar teknolojisi geliştikçe trafik ışıkları da gelişmiştir. Artık trafiği izleyebilen ve ışıkları bu verilere göre yöneten sistemler kullanılmaktadır.
1990’larda ise trafik ışıklarına geri sayma sayaçları eklenmiştir. Bu sayaçlar sayesinde geçiş yapmaya yetecek sürenin olup olmadığı kolaylıkla anlaşılmaya başlanmıştır.
Trafik Işıklarının Geleceği
Araç sayısı her geçen gün ciddi şekilde artıyor. Bu da trafik sistemlerinde daha fazla iyileştirme yapılmasını gerektiriyor. Gelecekte muhtemelen araçlarımızı, trafik ışıkları ve diğer araçlarla iletişim kurabilecek hale getireceğiz ve trafik planlarını bu bilgilere dayanarak geliştireceğiz.
Sonuç olarak araçların daha hızlı ve güvenli yol almaları ile ilgili gelişmeler devam edecektir fakat kuşkusuz sadece geliştirme yatırımı iyileştirmeye yetmez, yatırımların israf anlamına gelmemesi için esas gereklilik insanların trafik kurallarına uymalarıdır.
Trafik ışıkları hayatımızı nasıl organize ediyor?
Büyük şehirlerde her gün milyonlarca araç ve yaya trafikte hareket halinde. 7/24 durmadan çalışan, trafiği kontrol eden ve düzenleyen trafik ışıkları ilk nerede kullanılmış, nasıl çalışıyor, engelliler için nasıl bir uygulama var? Bakalım trafik ışıkları hayatımızı nasıl organize ediyor...
Trafikte sinyalizasyon sisteminin esin kaynağı demiryollarında tren hareketlerini kontrol eden ışıklar sayesinde olmuş ve renklerini de buradan almıştır. Patenti ise Amerika’da siyahîler arasında ilk araba sahibi olan Garrett Augustus Morgan’a aittir.
18. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkan sanayi devriminin etkileri ve otomobilin icadıyla artan araç sayısı trafik kaosunu da beraberinde getirmiştir. İlk trafik ışığı 1868’de Londra’da uygulanırken, Türkiye’de ilk kez 1929 yılında İstanbul’da kullanılmıştır.
Büyük şehirlerde trafik ışıkları : Aşırı yoğunluktan dolayı kapasite kullanımı yüksektir, trafik günlük yaşamı etkilediğinden çözüm odaklı birimler kurularak anında müdahale yapılır.
Diğer şehirlerde trafik ışıkları : Yoğunluk fazla olmadığından kapasite kullanımı düşük olur. Bu nedenle trafik konusu genelde göz ardı edilir ve çözümler üzerinde durulmaz.
Çalışma sistemi
Merkezi trafik kontrol sistemi ile kavşaklar ve akan trafik, yüzlerce kamera sayesinde 24 saat boyunca tam zamanlı olarak izlenir ve kontrol edilir. Sürekli çalışan bu sistem ile kent içi trafik tamamen kontrol altına alınmış olur. Oluşan arıza ve alarmlar hızlı bir şekilde tespit edilerek tek elden müdahale yapılır.
Şehir kavşaklarında bulunan trafik kontrol kabinleri sayesinde bölgedeki trafik akışı takip edilir. Kavşak geçişlerinde kaldırım altına yerleştirilmiş sensörler, otomobiller geçtikçe gelen verileri kontrol kutusuna iletir. Işıkların zamanlaması bir program sayesinde geçen araç sayısına göre doğrulanır, ardından toplanan tüm bilgiler “Trafik Kontrol Merkezi”ne yönlendirilir.
Tüm şehirde trafik ışıklarının zamanlaması tek bir yerden, “Trafik Kontrol Merkezi”nden yapılır. Bu veri yönetim merkezi, kaldırım sensörleri, trafik kameraları, 112 acil ambulansları, yol ekipleri, trafik denetçileri ve polis ekiplerinin pozisyonuna göre ışık zamanlamasını ayarlar.
Trafik kontrol kabinlerinden gelen verilerde karışıklık olursa, her hangi bir kazaya sebebiyet vermemek için kutu kavşakta bulunan ışıkları tek bir renkte bırakır. Bu sistem sayesinde ulaşımda gözle görülür bir ilerleme ve hız sağlanmış olur.
Sabit zamanlı kontrol
· Sinyal çevrim süresi ve yeşil ışık süreleri gelen akıma göre belirlenir.
· Günün belirli saatlerinde ayrı değerler verilebileceği gibi tek bir değer de atanabilir.
Trafik uyarımlı kontrol
· Gecikmeler hesaplanarak kavşaktaki ışık süreleri anlık olarak değiştirilir.
· Bu yöntem trafiğin oldukça yoğun ve değişken olduğu kavşaklarda kullanılır.
Trafik sinyalizasyonunda kullanılan lamba sistemi
Eski sistemde klasik akkor telli lambalar trafik ışıklarını aydınlatıyordu. Artık LED ışık sistemi halojenlerin yerini almış durumda. LED lambalar, klasik lambalara göre daha parlak, çok daha uzun ömürlü; 10 yıldan fazla hizmet verebiliyor, ekonomik ve güneş enerjisiyle çalışabiliyorlar.
Titremelerden, darbelerden, hava şartlarından etkilenmiyor, yüksek ve düşük sıcaklıklara dayanıklılar.
Küçük yapılı olmaları ve az alan kaplamaları sayesinde yalıtımı kolay olup, bu sayede kirlenmiyor ve bakım gerektirmiyorlar. LED ışıklar çok kısa zaman aralıklarında yanıp sönebildikleri için sadece uyarı ışığı olarak değil, aynı zamanda şekil ve rakam ile de ifade edilebildiğinden daha güvenli trafik sağlıyorlar.
Trafik ışıklarında minimum süreler
· 30 saniyeden daha fazla devre süresi gerektiren kavşaklarda sinyasilazyon gerekmiyor. Ancak kazaları önlemek adına 25 saniyeye kadar düşürülebilir.
· Yayalar için en az 6 saniye süre konulur.
· Taşıtlar için yeşil süresi en az 8 saniyedir.
Maksimum süreler
· Devre süresi en fazla 120 saniye olur.
· Zorunlu durumlarda devre süresi 150 saniyeye kadar çıkarılabilir.
· Yeşil süreleri için kısıtlama yoktur.
Engelliler için sesli sinyalizasyon uygulaması
Görme engellilerin trafikte yaşadıkları sorun karşıdan karşıya geçerken trafik ışıklarını anlayamamaları. Sesli sinyalizasyon sistemi, görme engellilerin yollarda rahat yürüyebilmesi ve kavşaklarda karşıdan karşıya rahat geçebilmesi için son derece başarılı bir uygulama.
Büyük şehirlerde merkezi yerlerde “sesli sinyalizasyon sistemi” uygulanıyor fakat sayıları çok yetersiz. 2009 yılında Isparta’da şehir merkezinde uygulanmaya başlayan sesli sinyalizasyon sisteminde ise diğerlerinden farklı olarak, görmeyen vatandaşlara ışığın rengi söyleniyor, sarı ve yeşil ışığa gelene kadar geçen süredeki saniyeler tek tek sayılıyor.
Sesli sinyalizasyon sisteminin dünya genelinde yavaş ilerlemesi bir Rus firmasının bu konuda alternatif bir girişimde bulunmasına neden olmuş. Kitle kaynaklı trafik lambaları veri uygulaması olan SeeLight, görme engelli vatandaşların karşıdan karşıya geçebilmesi için gerekli tüm bilgileri sesli olarak sunuyor.
İlk Trafik ışığı örneği
Gazla çalışan bu ilk modelin tasarımı, demiryolu mühendisi olan J.P Knight‘a aittir. At arabalarının trafiğini düzenlemek ve yayaların güvenle yürüyebilmelerini sağlamak amacı ile hizmete açılmıştır.
Gazla çalışan bu ilk model, bir polis memuru tarafından manuel olarak kontrol edilmekteydi. Gündüzleri polis memuru, semafor kolunu yukarı aşağı hareket ettirerek hangi yönden gelen araçların geçebileceğini bildirirken geceleri gazla aydılanan yeşil ve kırmızı ışık kullanılmıştır.
Tehlikeyi çağrıştıran kırmızı, “dur” işareti, pek çok kültürde güvenlik anlamına gelen yeşil, “geç” işareti olarak kullanılmıştır. Trafiğin düzenlenmesine katkı sağlayan bu ilk model, gazla çalıştığından, zaman zaman patlamalara ve polis memurlarının yaralanmasına neden olmuştur.
İlk Elektrikli Trafik Işığı
1900’lerin başında dünyanın hızlı gelişimi, sanayileşmenin artması ve şehirlerin giderek kalabalıklaşmasına otomobillerin icadı eklenince trafik sıkışıklığı cadde ve sokakları ele geçirmiş bu yüzden iyi bir trafik sistemine ihtiyaç doğmuştur.
1912’de, artan trafiğe çözüm arayan Amerikalı polis memuru Lester Wire, ilk elektrikli trafik ışığı fikrini ortaya atar. Böylece ilk elektrikli trafik ışığı; 5 Ağustos 1914’te Cleveland, Ohio’da 105. Cadde Euclid Bulvarı arasında yükselir.
Trafikte devrim yaratacak bir buluş olarak lanse edilen ilk trafik ışığı halen Wire’ın orijinal sistemiyle aynı prensiple çalışmaktadır.
5 Ağustos 2015 tarihinde, trafik ışığının 101. yaşına girmesi, Ancak sarı ışığın görevi ihmal edilmemiş ve bir zil sesi ile ışıkların değişmek üzere olduğu duyurulmuştur.
İlk Üç Renkli Trafik Işığı
.
Trafik Işıklarında Bilgisayar Teknolojisi
1960’lı yıllarda bilgisayarların icadıyla trafik ışıkları da bilgisayar yazılımları ile yönetilmeye başlanmıştır. Bilgisayar teknolojisi geliştikçe trafik ışıkları da gelişmiştir. Artık trafiği izleyebilen ve ışıkları bu verilere göre yöneten sistemler kullanılmaktadır.
1990’larda ise trafik ışıklarına geri sayma sayaçları eklenmiştir. Bu sayaçlar sayesinde geçiş yapmaya yetecek sürenin olup olmadığı kolaylıkla anlaşılmaya başlanmıştır.
Trafik Işıklarının Geleceği
Araç sayısı her geçen gün ciddi şekilde artıyor. Bu da trafik sistemlerinde daha fazla iyileştirme yapılmasını gerektiriyor. Gelecekte muhtemelen araçlarımızı, trafik ışıkları ve diğer araçlarla iletişim kurabilecek hale getireceğiz ve trafik planlarını bu bilgilere dayanarak geliştireceğiz.
Sonuç olarak araçların daha hızlı ve güvenli yol almaları ile ilgili gelişmeler devam edecektir fakat kuşkusuz sadece geliştirme yatırımı iyileştirmeye yetmez, yatırımların israf anlamına gelmemesi için esas gereklilik insanların trafik kurallarına uymalarıdır.
Trafik ışıkları hayatımızı nasıl organize ediyor?
Elle kumanda edilen ilk trafik lambası
Trafikte sinyalizasyon sisteminin esin kaynağı demiryollarında tren hareketlerini kontrol eden ışıklar sayesinde olmuş ve renklerini de buradan almıştır. Patenti ise Amerika’da siyahîler arasında ilk araba sahibi olan Garrett Augustus Morgan’a aittir.
18. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkan sanayi devriminin etkileri ve otomobilin icadıyla artan araç sayısı trafik kaosunu da beraberinde getirmiştir. İlk trafik ışığı 1868’de Londra’da uygulanırken, Türkiye’de ilk kez 1929 yılında İstanbul’da kullanılmıştır.
Büyük şehirlerde trafik ışıkları : Aşırı yoğunluktan dolayı kapasite kullanımı yüksektir, trafik günlük yaşamı etkilediğinden çözüm odaklı birimler kurularak anında müdahale yapılır.
Diğer şehirlerde trafik ışıkları : Yoğunluk fazla olmadığından kapasite kullanımı düşük olur. Bu nedenle trafik konusu genelde göz ardı edilir ve çözümler üzerinde durulmaz.
Çalışma sistemi
Merkezi trafik kontrol sistemi ile kavşaklar ve akan trafik, yüzlerce kamera sayesinde 24 saat boyunca tam zamanlı olarak izlenir ve kontrol edilir. Sürekli çalışan bu sistem ile kent içi trafik tamamen kontrol altına alınmış olur. Oluşan arıza ve alarmlar hızlı bir şekilde tespit edilerek tek elden müdahale yapılır.
Şehir kavşaklarında bulunan trafik kontrol kabinleri sayesinde bölgedeki trafik akışı takip edilir. Kavşak geçişlerinde kaldırım altına yerleştirilmiş sensörler, otomobiller geçtikçe gelen verileri kontrol kutusuna iletir. Işıkların zamanlaması bir program sayesinde geçen araç sayısına göre doğrulanır, ardından toplanan tüm bilgiler “Trafik Kontrol Merkezi”ne yönlendirilir.
Tüm şehirde trafik ışıklarının zamanlaması tek bir yerden, “Trafik Kontrol Merkezi”nden yapılır. Bu veri yönetim merkezi, kaldırım sensörleri, trafik kameraları, 112 acil ambulansları, yol ekipleri, trafik denetçileri ve polis ekiplerinin pozisyonuna göre ışık zamanlamasını ayarlar.
İlk Trafik ışığının kullanım şekli
Sabit zamanlı kontrol
· Sinyal çevrim süresi ve yeşil ışık süreleri gelen akıma göre belirlenir.
· Günün belirli saatlerinde ayrı değerler verilebileceği gibi tek bir değer de atanabilir.
Trafik uyarımlı kontrol
· Gecikmeler hesaplanarak kavşaktaki ışık süreleri anlık olarak değiştirilir.
· Bu yöntem trafiğin oldukça yoğun ve değişken olduğu kavşaklarda kullanılır.
Trafik sinyalizasyonunda kullanılan lamba sistemi
Eski sistemde klasik akkor telli lambalar trafik ışıklarını aydınlatıyordu. Artık LED ışık sistemi halojenlerin yerini almış durumda. LED lambalar, klasik lambalara göre daha parlak, çok daha uzun ömürlü; 10 yıldan fazla hizmet verebiliyor, ekonomik ve güneş enerjisiyle çalışabiliyorlar.
Titremelerden, darbelerden, hava şartlarından etkilenmiyor, yüksek ve düşük sıcaklıklara dayanıklılar.
Küçük yapılı olmaları ve az alan kaplamaları sayesinde yalıtımı kolay olup, bu sayede kirlenmiyor ve bakım gerektirmiyorlar. LED ışıklar çok kısa zaman aralıklarında yanıp sönebildikleri için sadece uyarı ışığı olarak değil, aynı zamanda şekil ve rakam ile de ifade edilebildiğinden daha güvenli trafik sağlıyorlar.
Trafik ışıklarında minimum süreler
· 30 saniyeden daha fazla devre süresi gerektiren kavşaklarda sinyasilazyon gerekmiyor. Ancak kazaları önlemek adına 25 saniyeye kadar düşürülebilir.
· Yayalar için en az 6 saniye süre konulur.
· Taşıtlar için yeşil süresi en az 8 saniyedir.
Maksimum süreler
· Devre süresi en fazla 120 saniye olur.
· Zorunlu durumlarda devre süresi 150 saniyeye kadar çıkarılabilir.
· Yeşil süreleri için kısıtlama yoktur.
Engelliler için sesli sinyalizasyon uygulaması
Engelliler için sesli sinyalizasyon uygulaması
Büyük şehirlerde merkezi yerlerde “sesli sinyalizasyon sistemi” uygulanıyor fakat sayıları çok yetersiz. 2009 yılında Isparta’da şehir merkezinde uygulanmaya başlayan sesli sinyalizasyon sisteminde ise diğerlerinden farklı olarak, görmeyen vatandaşlara ışığın rengi söyleniyor, sarı ve yeşil ışığa gelene kadar geçen süredeki saniyeler tek tek sayılıyor.
Sesli sinyalizasyon sisteminin dünya genelinde yavaş ilerlemesi bir Rus firmasının bu konuda alternatif bir girişimde bulunmasına neden olmuş. Kitle kaynaklı trafik lambaları veri uygulaması olan SeeLight, görme engelli vatandaşların karşıdan karşıya geçebilmesi için gerekli tüm bilgileri sesli olarak sunuyor.
