Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz.. Tarayıcınızı güncellemeli veya alternatif bir tarayıcı kullanmalısınız.
Lahana: (Kopfkohl / Chou / Cabbage / Brassica oleracea / Chou commun) Sari veya beyaz çiçekli
yillik
iki yillik ve çok yillik
çogu Akdeniz çevresi memleketlerinde yetisen ve yetistirilen bir kis sebzesi. Mutedil-serin
sisli
yagisli
rutubetli iklimleri sever. Fazla sicak ve kuraklik
lahananin göbek baglamasini güçlestirir
yapraklari sertlestirir. Killi
derin
serin ve kuvvetli toprak ister. Azotlu gübrelere ihtiyâci fazladir. Kolay göbek baglamasi kisa daha iyi dayanabilmesi
kendine has tadi olmasi için
fazla miktarda potas’a ihtiyaç duyar. Lahana
çogu Avrupa ülkelerinde yaygin olarak yetistirilir. Eskiden beri
kisin sebze olarak yenilir. Kis soguklarina oldukça iyi dayanabilen bir bitkidir.
Lahana cinslerini söyle siralayabiliriz:
1. Kelle (bas) lahana: 2-6 kg agirligi olan
en çok yetistirilen bir çesittir.
2. Kantar lahana: Orta
Güney ve Güneydogu Anadolu’nun bâzi yerlerinde ekilir. Tânesi 15-30 kg gelebilir.
3. Brüksel lahanasi: Uzun gövdesine siralanmis olan yapraklarinin diplerinde bir findik veya ceviz büyüklügünde göbek baglamis yumrulardan istifade edilir.
4. Kara lahana: Karadeniz sahilinde pek fazla yetistirilir. Göbek baglamaz
körpe yapraklari çok lezzetli
baharli
istah açici
sifâlidir.
5. Kirmizi lahana: Yapraklari kirmizi renktedir. Fazla iri olmaz. Siki göbek baglar.
6. Karnabahar: Lahananin bir çesidi sayilabilir. Lahananin yapraklarindan
karnabaharlarin çiçeklerinden faydalanilir. Karnabahar daha lezzetli
besince daha kuvvetlidir.
Türkiye’de yetistigi yerler: Yabânî olarak Akdeniz bölgesidir. Kültürü her yerde genis çapta yapilmaktadir.
Kullanildigi yerler: Lahananin çesitli tipleri pisirilerek yenildigi gibi pisirilmeden salata yerine yahut tursusu yapilarak yenir. Kalori bakimindan pek zengin olmamakla beraber
vitamince zengindir. A
B
C vitaminleri bol bulunur. Lahana tohumlari kurt düsürücü ve idrar söktürücü olarak kullanilir. Tohumlarindan kolzayagi elde edilir. Ayrica
haslanarak yenilirse mide ve barsak yaralarini yumusatir. Vücudu hastaliklara ve özellikle kansere karsi korur. Ses kisikligini giderir. Guatr olanlar yememelidir
uzun saplar üzerinde toplanmisladir. Çiçekler küçük ve çok kisa saplidir. Çanak ve taç yapraklari tüp seklindedir. Meyveleri parlak siyah renklidir.
Türkiye’de yetistigi yerler: Kuzeybati-bati ve güneybati Anadolu.
Kullanildigi yerler: Çiçekleri kullanilir. Çiçekleri açmadan toplanir ve su buhari ile distile edilerek
hemen uçucu yag elde edilir. Uçucu yaginda organik asitler
pinen
kâfur
camphen vs. gibi maddeler bulunur. Lavanta çiçegi
kuvvet verici
idrar söktürücü ve romatizmaya karsi çay hâlinde kullanilir. Çok iyi bir koku vericidir. Hâricen yatistirici olarak da kullanilir. Parfümeri sanâyiinde kullanilan önemli bir bitkidir. Lavanta çiçeginin bir türü olan Lavandula stoechas
Limon: (Zitronenbaum / Limonier citronnier / Lemon tree / Lemon / Citron) Mart-ekim aylari arasinda beyazimsi-pembe renkli
güzel kokulu çiçekler açan
3-5 m boylarinda
kisin yapraklarini dökmeyen küçük boylu agaçlar. Vatani Çin olup
Akdeniz bölgesinde genis çapta yetistirilir. Onuncu asirda Araplar tarafindan Avrupa’ya getirilmistir. Yapraklari oval
tüysüz
parlak yesil renklidir. Çiçeklerin taç ve çanak yapraklari beser parçalidir. Meyveleri oval sekilli
açik sari renkli
üzeri parlak ve kabarcikli
özel salgi cepleri olup
asitli bir özsuyu vardir. Tohumlari oval sekilli
sarimsi renkli ve aci lezzetlidir.
Türkiye’de yetistigi yerler: Akdeniz bölgesi ve Dogu Karadeniz.
Kullanildigi yerler: Limonun meyve kabugu
limon esansi ve usaresi kullanilir. Limon kabugunda uçucu yag
hesperidin aci madde ve tanenli maddeler vardir. Kabugun içindeki beyaz kisma albeda adi verilir. Bundan petkin elde edilir. Istah açici ve sindirim kolaylastirici olarak kullanilir. Tâze meyve kabuklarini sikmak sûretiyle limon esansi elde edilir. 1500-3000 limondan 1 kg kadar esans elde edilir. Yesil olanlar sari ve olgun olanlarindan daha fazla esans verir. Bilesiminde uçucu yag vardir. Limonata yapiminda
besin endüstrisinde
pasta ve sekercilikte
parfümeri ve sabun yapiminda koku ve lezzet vermek üzere bazi preparatlarin bilesimine girer. Limonun pulpa kismi (iç kismi) sekerler
vitamin C ve sitrik asitler ihtivâ etmektedir. Limon suyu
atesi ve tansiyonu düsürür. Kani temizler. Susuzlugu giderir. Damar sertligi ve romatizmada faydalidir. Cildi güzellestirir. Disleri beyazlatir ve disetlerini kuvvetlendirir. Bogaz ve bademcik iltihaplarini giderir. Bas ve vücut agrilarini keser
yesilimtrak renkli küçük çiçekler açan
