Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz.. Tarayıcınızı güncellemeli veya alternatif bir tarayıcı kullanmalısınız.
Badem: (Echte Mandel / Amandie / Almond tree) Mart ve Nisan aylari arasinda beyaz veya pembe renkli çiçekler açan
5-12 m yüksekliginde bir agaç. Birçok çesitleri varsa da
tibbi bakimdan ikisi mühimdir: Amygdalus communis varyete dulcis (tatli badem)
Amygdalus communis varyete amara (aci badem). Tohumun lezzeti birincisinde tatli
ikincisinde ise acidir. Yapraklari sapli
parlak
yesil renkli
kenarlari dislidir. Çiçekleri yapraklarin gelismesinden önce açar ve kisa saplidir. Çanak yapraklari yesilimsi sari renkli üçgen seklinde
5 birlesik parçali
taç yapraklari beyaz veya pembe renkli 5 serbest parçalidir. Meyveleri oval sekilli
yesil tüylü genellikle bir
bazan iki tohumludur.
Kullanildigi yerler: Aci ve tatli badem tohumlarindan tazyik usulü ile yag elde edilir. Badem tohumlarinda yag
albuminli maddeler
E vitamini; sekerler ve emulsin isimli enzim vardir. Aci badem tohumlari uçucu yag tasirlar ve ayrica siyanogenetik bir glikoz olan amygdalin maddesi ihtiva ederler. Aci bademin uçucu yagi
iyi bir koku ve tat giderici (balik yagina ilave edilir) ve hafif bir dezenfektandir. Badem tohumlari
badem surubu hazirlanmasinda kullanilir. Çocuklar için iyi bir müshildir. Kremlerin terkibine girer. Meyve kabugu halk arasinda bogaz agrilarina karsi kullanilmaktadir
Baldirikara: (Venushaar / Frauenhaar / Capillaire / Maidenhair) Rutubetli ve serin yerlerde
akarsu kenarlarinda
kuyu duvarlarinda ve magara agizlarinda tesadüf edilen 20-40 cm yüksekliginde otsu bir bitki. Venüssaçi da denilmektedir. Yapraklari uzun
ince
parlak
siyah veya kirmizimtrak-siyah saplidir. Yaprak parçalari açik yesil renkli ve böbrek seklinde olup
uç taraflari loplara ayrilmistir.
Türkiye’de yetistigi yerler: Marmara bölgesi
Karadeniz
Ege
Akdeniz bölgelerinde yetisir.
Kullanildigi yerler: Bitkinin kullanilan kisimlari yapraklaridir. Yapraklar bütün yaz esnasinda toplanir
taze olarak veya gölgede kurutulduktan sonra kullanilir. Tipta çok eskiden beri yumusatici ve balgam söktürücü özelliginden dolayi öksürük ve bronsitlerde kullanilir. Baldirikara surubu da yapilir. Surup
balgam söktürücü olarak faydalidir. Kabiz edici etkisi de vardir
krem veya beyaz renkli bir bitki. Memleketimizde 27 türü tesbit edilmistir. Çogu türleri
Bati ve Güney Anadolu’da yaygindir. Bunun yaninda diger bölgelerde de yer yer rastlanmaktadir. En çok bilinen ve kullanilan türleri sunlardir:
Beyaz ballibaba (Lamium album): Türkiye'de yetistigi yerler: Trabzon civari
Bayburt (Kop Dagi)
Erzurum
Bingöl daglari ve Rize’dir. Mayis
eylül aylari arasinda beyaz renkli çiçekler açan
20-30 cm boyunda
çok senelik bir bitkidir. Çitler
koru kenarlari ve rutubetli yerlerde
ekseriya isirgan otlari ile beraber bulunur. Gövdeleri dört köseli
dik
tüylü ve içi bostur. Yapraklari sapli ve tüylüdür. Çiçekleri tüplü ve iki dudaklidir. Üst dudak migfer seklinde
alt dudak üç lopludur.
Sari ballibaba (Lamium galeobdolon): Çiçekleri sari renktedir. Istanbul ve çevresinde bulunur.
Benekli ballibaba (Lamium maculatun): Çiçekleri kirmizi renkli
yapraklar beyaz ve siyah beneklidir. Kastamonu (Gavurdagi)da bulunur.
Kirmizi ballibaba (Lamium purpureum): 10-30 cm boyunda otsu bir bitkidir. Çiçekleri pembe renkli ve küçüktür. Kabiz ve yaralari iyi edici özellikleri vardir. Nezleye karsi iyi gelir. Memleketimizde çok yayilmistir.
Kullanildigi yerler: Bitkinin kullanilan kisimlari çiçekleri ve çiçekli dallaridir. Çiçekler açilmaya basladiklari esnada toplanir ve gölgede kurutulur. Hafif kabiz ve kan kesici özelligi vardir. Idrar yollari hastaliklarinda da kullanilmaktadir. Bütün ballibaba çiçeklerinden Anadolu’da ayni sekilde istifade edilmektedir
tohumlari yuvarlak ve yesilimtrak gri renkte bir sebze.
Türkiye’de yetistigi yerler: Memleketimizde sebze olarak hemen her yerde yetistirilmektedir. Akdeniz çevresi
en müsait ve önemli yetisme bölgesidir. Türkiye’nin Erzurum
Kars gibi soguk ve yüksek yerleri hariç
hemen hemen her yerinde yetistirilebilmekted ir. En çok Akdeniz ve Ege bölgesindeki ovalar ile Amasya’da ziraati yapilir. Memleketimizde
Sultani
Amasya ve Balikesir bamya çesitleri taninmistir.
Kullanildigi yerler: Faydali bir sebzedir. Yas veya kuru olarak sarf edilir. Konserveleri de yapilir. Meyveleri müsilajlidir. Kabizlik tedavisi ve barsaklarin düzenli çalismasi için faydalidir
otsu bir bitki. Gavurhashasi adiyla da anilmaktadir. Yapraklari yumusak
sapli veya sapsizdir. Çiçekleri sapsiz veya kisa saplidir. Taç yapraklari alt tarafta tüp seklinde
üst tarafta biraz egri olarak genislemis ve yayilmis olup
tepede bes lopludur. Meyve çok tohumlu ve bir kapakla açilip tohumlarini saçan bir kapsüldür.
Memleketimizde alti banotu türü bilinmekle beraber
bu türlerden yalniz Hyoscyamus niger (Siyah banotu) ile H.muticus (Misir banotu) tedavi sahasinda kullanilmaktadir. Misir banotu memleketimizde Malatya civarinda bulunmaktadir. Bilhassa alkaloit endüstrisi için önemlidir. Siyah banotu hemen hemen bütün Anadolu ve Trakya’da bulunur. Tibbi maksatlar için kullanilir.
Hyoscyamus niger (Siyah banotu): Mayis-eylül aylari arasinda sarimsi renkli çiçekler açan
30-80 cm boylarinda
2 senelik
otsu ve özel kokulu bir bitkidir. Gövdeleri dik
basit veya dallanmis ve yapiskan tüylüdür. Yapraklari
donuk yesil renkli
kenarlari girintilidir. Çiçekler çok kisa saplidir. Çanak yapraklari tüp seklinde
üzeri damarlidir. Taç yapraklari huni seklinde
bes parçali
kirli sari renkli ve mor damarlidir. Meyvalari çanak yapraklar tarafindan sarilan
kapak ile açilan bir kapsüldür. Bu kapsül içinde gri esmer renkli
oval veya böbrek seklinde
üzerinde küçük çukurcuklar bulunan çok miktarda tohum bulunur.
Türkiye’de yetistigi yerler: Memleketimizde alti türü vardir.Hemen hemen her tarafta
bitki çiçekli iken toplanir ve kurutulur. Tohumlar tamamen olgunlastiktan sonra alinir
güneste veya daha iyisi 40-50 derecelik firinlarda kurutulur. Yaprak
tohum ve bilhassa köklerde alkaloitler bulunmaktadir. Kuvvetli bir uyusturucu ve agri kesicidir. Bazi müshillerin tesir edebilmesini kolaylastirir. Çesitli merhemlerin terkibinde kullanilmaktadir. Bilmeden kullanildiginda sik sik zehirlenmelere sebeb olan bir bitkidir
Behmen: (Kavzakökü / Centaurea behen / Parsnip / Panais) Turpa benzer otsu bir bitkidir. 20 Ocak ile 20 Subat arasinda çiçek açar. Çiçeginin rengine göre
Kizilbehmen ve Akbehmen adlarinda iki türü vardir.
Bergamot: (Bergamot Orange / Bergamote / Bergamot / Citrus Bergamia) Ortalama 4 m boyunda bir agaç. Esas vatani Bati Hindistan’dir. Yapraklari uzun ve koyu yesildir. Çiçekleri beyaz renkli ve küçük olup
meyveleri küre veya armut biçiminde
5-7 cm çapinda etli kismi eksi lezzetli
kabuk kismi limonsarisi renklidir. Eskiden Antalya bölgesinde genis çapta yetistirilmekteydi. Zamanla bu bölgede Bergamot’un yerini diger turunçgiller aldi. Bununla beraber halen Antalya civarinda bu tür az miktarda bulunmakta ve meyvelerinden reçel yapilmaktadir. Bergamot esansinin sanayideki önemi sebebiyle yer yer tekrar yetistirilmeye baslanmistir.
Türkiye’de yetistigi yerler: Antalya bölgesi.
Kullanildigi yerler: Meyve kabuklarindan sikma usulü ile Bergamot esansi elde edilmektedir. Yesilimtrak sari renkli
hos kokulu ve aci lezzetli bir sividir. Parfümeri (itriyat) sanayinde kullanilmaktadir. Usaresinden kalsiyum sitrat ve sitrik asit elde edilir. Koku vermesi için bazen çaylara da karistirilir. Ayrica çesitli yörelerimizde reçeli yapilarak kisin yenilir
Biberiye: (Rosmarin / Romarin / Rosemary / Kusdili otu / Rosmarinus officinalis) Bütün ilkbahar ve yaz boyunca soluk-mavi renkli çiçekler açan
1-2 m yüksekliginde
kisin yapraklarini dökmeyen bir bitki. Gövdeleri dik ve çok dallidir. Yapraklari mizrak gibi
etli ve yesil renklidir. Çiçekleri dallarin uçlarinda
yapraklarin tabanlarinda bulunur. Meyveleri esmer renkli ve findiksidir. Kusdili olarak da bilinir.
Türkiye’de yetistigi yerler: Istanbul
Ege ve Akdeniz bölgelerinde bahçelerde süs bitkisi olarak yetistirilir.
Kullandigi yerler: Yapraklari ile bundan elde edilen yagi kullanilir. Yapraklari ve çiçekli dallar yaz mevsiminde toplanir ve açik havada kurutulur. Yapraklar ve çiçeklerinden uçucu yag
tanen
aci maddeler
organik asitler ve glikozit elde edilir. Mide ve barsak uyaricisi
idrar söktürücü ve safra artirici etkisi vardir. Uçucu yag
uyarici olarak haricen kullanilir. Birçok preparatlarin terkibine girer. Ayrica hazimsizligi gideririr. Çarpintilari keser. Yarimbas agrilarini (migren) keser. Idrar ve adet söktürür
dikenli ve çali görünümünde bir bitki. Ekilmemis yerlerde
çit
yol ve hendek kenarlarinda çok bulunur. Gövdeleri silindir sekilli
içi dolu
odunlu ve dikenli dallar
önce dik
sonra asagi dogru kivrik. Yapraklar sapli
kenarlari disli
alt yüzeyleri tüylüdür. Yaprak sapinda
uçlari geriye dogru kivrik dikenler bulunur. Çiçekler dallarin ucunda toplanmistir. Meyve; birçok kismi
meyvelerin biraraya gelmesiyle meydana gelmis küre biçiminde bir birlesik meyvedir. Rengi önce yesil
sonra kirmizi ve daha sonra olgunlukta siyahimtraktir.
Türkiye'de yetistigi yerler: Marmara bölgesi-Bati Anadolu ve Dogu Karadeniz.
Kullanildigi yerler: Kullanilan kisimlari yapraklari ve çiçek tomurcuklaridir. Yapraklar bitki çiçek açmadan toplanir ve gölgede kurutulur. Yapraklarda tanen ve organik asitler ihtiva eder. Hafif kabiz edici özelligi olmakla beraber; dis etleri
bademcik ve bogaz iltihaplarinda
ishal ve basurda kullanilmaktadir. Bögürtlenin 70 kadar türü vardir. Türkiye'nin çesitli bölgelerinde yetisen türlerine Rubus tomentosus
5-12 m yüksekliginde bir agaç. Birçok çesitleri varsa da
