SözDüŞü
Banned
Kelime anlamı, Latince ruh (psyche) ve bilim anlamına gelen logos kelimelerinin birleşmesinden oluşur. Psikoloji ruh anlamına gelmez.
PSİKOLOJİ: İnsan ve hayvan davranışlarını inceleyen pozitif bir bilimdir.
Pozitif Olmak Ne Demektir?
Bir bilimin pozitif bir bilim olabilmesi için ele aldığı konuları gözlemleyebilmesi, ölçebilmesi ve deney yapabilmesi gerekir. Pozitif bilimler olgulardan hareket ederek deneysel yöntemlerle sistemli bilgilere ve kesin sonuçlara ulaşmaya çalışır.
Psikoloji Neden Hayvanları İnceler:
İnsan hayatı hayvan hayatından daha önemlidir.
Ortalama insan ömründen daha kısa ömre sahip hayvanlar olduğu için.
Hayvan ve insan davranışları birbirine benzer. Buradan yola çıkarak insanlar için genelleme yapılır.
Hayvan araştırmacıdan, araştırmacıda incelediği hayvandan az etkilenir.
DAVRANIŞ
Organizmanın, iç ve dış uyarıcılar karşısında göstermiş olduğu gözlenebilen ve gözlenemeyen tepkilerdir.
Uyarıcılar iki çeşittir:
İç Uyarıcılar: Organizmaya içten gelen uyarıcılardır.
Örneğin: Acıkmak, susamak, hissetmek vb.
Dış Uyarıcılar: Organizmanın dışından gelen uyarıcılardır.
Örneğin: Ses, ışık, koku vb.
Davranışlarda iki Çeşittir:
Fiziki (Gözlenebilen, dışsal) Davranışlar: Dışardan gözlenebilen bedensel davranışlardır.
Örnek: Yemek yeme, spor yapma, esneme, yazı yazma vb.
Fizyolojik (Zihinsel, içsel) Davranışlar: Dışardan gözlenemeyen sadece zihinsel etkinlikleri ifade eden davranışlardır.
Örnek: Algılama, düşünme, rüya görme,hayal kurma vb.
NOT 1: Organizma aynı uyarıcıya farklı tepkilerde bulunabilir
NOT 2: Organizmada bir tepkinin nedeni birçok uyarıcı olabilir
NOT 3: Organizmada birden çok tepkinin nedeni birçok uyarıcı olabilir.
Davranışı Etkileyen Faktörler
Organizmanın biyolojik yapısı: Kadın-erkek olma, genç-yaşlı olma gibi.
Organizmanın geçmiş yaşantıları: Organizmanın çocukluğu, gençliği, eğitimi, alışkanlıkları, tecrübeleri gibi.
Organizmanın içinde bulunduğu psikolojik durum: Dalgın olma, üzüntülü, heyecanlı, içine kapanık olma gibi.
Organizmanın içinde yaşadığı fiziksel çevre: Sıcaklık, soğukluk, gürültülü, sessiz, kalabalık, sakin olma gibi.
Organizmanın içinde yaşadığı sosyal çevre: Toplumun zengin - fakir oluşu, inançları, ahlaki kuralları, örf - adetleri gibi.
Organizmanın tutum ve beklentiler: Kişinin bir olay veya duruma ilişkin duygu düşünce, bilgi inanç ve değerlendirmeleri ve beklentileri davranışları etkiler.
Psikolojinin Amacı
Organizmanın duyuş, düşünüş ve davranışlarının bağlı olduğu kanunlara ulaşarak insan davranışları hakkında önceden ön deyide bulunma imkânı sağlamak.
1) İnsan davranışlarını tanımlama: Bütün bilimler, öncelikle ele aldığı konulara açıklık kazandırmayı amaçlar.
Psikolojide, öğrenme nedir? davranış nedir? Zekâ nedir? Yetenek nedir? Gibi. Sorular sorarak araştırma alanı ile ilgili kavramlara açıklık getirir.
2) İnsan davranışlarını anlama ve açıklama:
İnsanların niçin ve nasıl davrandığını incelemek.
Düşünme, öğrenme, hayal kurma, unutma nasıl olmaktadır?
Zeka, yetenek ve kişilik bakımından insanlar arasında ne gibi farklar vardır?
İnsan niçin ve ne gibi durumlarda çevresiyle uyumsuzluk göstermektedir?
Çevresi yani toplum insanı nasıl etkilemektedir.
3) İnsan davranışlarını önceden kestirebilme: Davranışların nedenlerini ortaya koyduktan sonra benzer durumlarda benzer davranışların ortaya çıkacağını önceden tahmin edilebilmesidir.
4) İnsan davranışlarını etkileme ve kontrol etme: Davranışın olumlu yönde gelişmesi için ortaya çıkacak olumsuz durumların kontrol edilmesi ve önlenmesi amaçlanır.
5) Kendimizi ve başkalarını daha iyi anlayabilme: Psikoloji bütün bu amaçlarını gerçekleştirebildiği ölçüde;
Biz insanlar kendimizi ve başkalarını daha iyi anlayabilme
Davranışlar hakkında daha doğru yargılarda bulunabilme
Hoşgörülü olabilme, kendi sorunlarımızı çözme ve istendiğinde başkalarının sorunlarının çözümüne yardımcı olma yeteneği kazandırır.
Bütün bunlar, daha olgun bir insan ve daha olgun bir toplumun olacağı anlamına gelir.
PSİKOLOJİNİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ
PSİKOLOJİ – FİZYOLOJİ
Fizyoloji organizmanın organlarını inceler. Duyu organlarının çalışma biçimi, iç salgı bezleri, hormonlar, sinirsel iletişim vb. davranışları etkiler. Psikoloji insan davranışlarını anlamak için Fizyoloji biliminden faydalanır.
PSİKOLOJİ – TIP(PSİKİYATRİ)
Psikiyatri anormal insan davranışlarını inceler. Psikoloji ise normal insan davranışlarını inceler. Psikoloji normal ile anormal insan davranışlarını birbirinden ayırmak için Psikiyatri biliminden faydalanır.
PSİKOLOJİ – SOSYOLOJİ
Sosyoloji toplumu inceler. Psikoloji ise bireyi inceler. Ama netice itibariyle toplum denilen bütün tek tek bireylerden oluşur. Bunun yanında bireyde toplumun bir parçasıdır. Toplum bireyin, bireyde toplumun davranışlarını etkiler. Bu nedenle Psikoloji araştırmalarında, Sosyoloji biliminden faydalanır.
PSİKOLOJİ – ANTROPOLOJİ
Antropoloji, insanın oluşumunu değişimini inceler. İkiye ayrılır.
Fiziki Antropoloji: İlkel insandan günümüz insanına kadar insanın vücudunda meydana gelen değişiklikleri inceler.
Sosyal Antropoloji: İlkel insandan günümüze kadar insanın davranışlarında, düşüncelerinde kültüründe meydana gelen değişiklikleri inceler.
NOT: Antropoloji özellikle ilkel insan yaşamı üzerinde yoğunlaşır.
Psikoloji, insan davranışlarını anlamak için insanın kökenini inceleyen Antropolojiden faydalanır.
PSİKOLOJİ – SİYASET BİLİMİ
İnsanlar içerisinde yaşadığı toplumun yönetim biçiminden, hukuk sisteminden etkilenir. Psikoloji, insan davranışı üzerinde siyasal düzenin nasıl bir etkide bulunduğunu anlamak için Siyaset biliminden faydalanır.
PSİKOLOJİ – EKONOMİ
Ekonomi, insanların ihtiyaçlarını karşılayacak olan mal ve hizmetlerin üretimi, tüketimi, bölüşümü gibi faaliyetleri düzenler. Ekonomik koşullar, insan davranışlarını inceler. Bunun için Psikoloji, Ekonomi biliminden faydalanır.
PSİKOLOJİ – COĞRAFYA
Coğrafi koşullar ( iklim, bitki örtüsü vb.) insan davranışlarını etkiler. Psikoloji insan davranışlarını anlamak için Coğrafya’dan faydalanır.
PSİKOLOJİ – FELSEFE
Felsefe, insanı ve evreni tanımaya, bilginin nasıl oluştuğunu anlamaya yönelik zihinsel etkinlikleri içeren bir bilgi alanıdır. Felsefenin en önemli özelliklerinden biri eleştiridir. Felsefe eleştirerek doğru sanılan birçok şeyin yanlışlığını ortaya çıkarır. Bu nedenle Felsefeyle ilgilenmeyen insanların boş inançların etkisinde kalması kaçınılmazdır. Ayrıca, Felsefeyle ilgisini kesen bilim, bilim olarak varlığını devam etme olanağından yoksun kalır. Bundan dolayı tüm bilimler gibi, Psikoloji de Felsefe ile sıkı bir ilişki içerisindedir.
PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI
Günümüzde Psikoloji genişlemiş ve Psikolojide çeşitli alt dallar oluşmuştur.
DENEYSEL PSİKOLOJİ
Davranışın temelinde yatan nedenleri anlamak için araştırma yapar. Davranışın fizyolojik temelleri olan; duyum, algı, dikkat, bellek, öğrenme gibi konularda deneyler yapar.
Örneğin: Motivasyonun öğrenme üzerindeki etkisi
Yorgunluğun dikkat üzerinde etkisi
KLİNİK PSİKOLOJİ
Bir kurumda bakılmayı gerektiren duygusal, davranışsal bozuklukları olan, toplumla uyumları kopmuş anormal insanların davranışlarını inceler. Teşhis eder ve tedavisini bilimsel olarak yapar.
NOT: Psikolog ile Psikiyatrist farklıdır.
Psikiyatrist: Tıp doktorudur. İlaç tedavisi yapabilir.
Psikolog: Bilim doktorudur. İlaç tedavisi yapmaz.
SOSYAL PSİKOLOJİ
Bireyin grup içindeki davranışlarını inceler. Bireyin topluma, toplumun bireye etkisini konu edinir. Moda, reklam, propaganda, kamuoyu, insan ilişkileri vb. Sosyal Psikolojinin konularıdır.
GELİŞİM PSİKOLOJİSİ
Döllenmeden ölüme kadar bireyin yaşa bağlı davranış değişikliklerini inceler. Birey ne zaman konuşur. Algılama ne zaman başlar. Çocuğun düşünmesinde meydana gelen sistematik değişimler nelerdir. Bireyin çevre ile ilişkisi hangi yaşta nasıl olur, gibi konular Gelişim Psikolojisinin konularıdır.
3 ana bölüme ayrılır:
Çocuk Psikolojisi ( Döllenmeden ergenliğe kadar )
Ergenlik Psikolojisi ( Ergenlikten yetişkinliğe kadar )
Yetişkin Psikolojisi ( Yetişkinlikten ölüme kadar )
Hayvan Psikolojisi ( Hayvan gelişimini inceler )
EĞİTİM PSİKOLOJİSİ
Psikolojinin eğitim alanlarına uygulanmasından doğmuştur. Okul ortamını ve eğitim sürecini en verimli duruma getirmeyi amaçlar. Okulda öğrencilere testler, mülakatlar uygulayarak öğrencilerin okulla ilgili sorunlarını anlamaya çalışır ve çözümler üretir. Hangi konu kime nasıl verilmeli? Öğretmen nasıl yetiştirilmeli? Eğitim ortamında en yüksek başarı nasıl sağlanmalı? Eğitim programları nasıl düzenlenmeli? Gibi konular üzerinde durur.
DANIŞMANLIK PSİKOLOJİSİ
Hafif duygusal, kişisel sorunları olan bireylerin davranışlarını inceler. Bireye yaşamını kolaylaştıracak bilgiler vererek, ilgilerini ve yeteneklerini açığa çıkaracak kararları almasına yardımcı olmayı amaçlar. Çeşitli testler, mülakatlar uygulayarak bireylerin meslekleriyle, eğitimleriyle ilgili sorunlarını anlamaya çalışır. Bireylerin yaşamlarıyla ilgili en doğru kararı vermelerinde yardımcı olur.
PSİKOMETRİK PSİKOLOJİ
Psikolojide araştırma sonuçlarının sayılarla ifade edilmesidir. Bu alt dal diğer Psikoloji dallarına testler hazırlar. Mevcut testlerin kullanışlılık düzeyini kontrol eder.
Alıntı
PSİKOLOJİ: İnsan ve hayvan davranışlarını inceleyen pozitif bir bilimdir.
Pozitif Olmak Ne Demektir?
Bir bilimin pozitif bir bilim olabilmesi için ele aldığı konuları gözlemleyebilmesi, ölçebilmesi ve deney yapabilmesi gerekir. Pozitif bilimler olgulardan hareket ederek deneysel yöntemlerle sistemli bilgilere ve kesin sonuçlara ulaşmaya çalışır.
Psikoloji Neden Hayvanları İnceler:
İnsan hayatı hayvan hayatından daha önemlidir.
Ortalama insan ömründen daha kısa ömre sahip hayvanlar olduğu için.
Hayvan ve insan davranışları birbirine benzer. Buradan yola çıkarak insanlar için genelleme yapılır.
Hayvan araştırmacıdan, araştırmacıda incelediği hayvandan az etkilenir.
DAVRANIŞ
Organizmanın, iç ve dış uyarıcılar karşısında göstermiş olduğu gözlenebilen ve gözlenemeyen tepkilerdir.
Uyarıcılar iki çeşittir:
İç Uyarıcılar: Organizmaya içten gelen uyarıcılardır.
Örneğin: Acıkmak, susamak, hissetmek vb.
Dış Uyarıcılar: Organizmanın dışından gelen uyarıcılardır.
Örneğin: Ses, ışık, koku vb.
Davranışlarda iki Çeşittir:
Fiziki (Gözlenebilen, dışsal) Davranışlar: Dışardan gözlenebilen bedensel davranışlardır.
Örnek: Yemek yeme, spor yapma, esneme, yazı yazma vb.
Fizyolojik (Zihinsel, içsel) Davranışlar: Dışardan gözlenemeyen sadece zihinsel etkinlikleri ifade eden davranışlardır.
Örnek: Algılama, düşünme, rüya görme,hayal kurma vb.
NOT 1: Organizma aynı uyarıcıya farklı tepkilerde bulunabilir
NOT 2: Organizmada bir tepkinin nedeni birçok uyarıcı olabilir
NOT 3: Organizmada birden çok tepkinin nedeni birçok uyarıcı olabilir.
Davranışı Etkileyen Faktörler
Organizmanın biyolojik yapısı: Kadın-erkek olma, genç-yaşlı olma gibi.
Organizmanın geçmiş yaşantıları: Organizmanın çocukluğu, gençliği, eğitimi, alışkanlıkları, tecrübeleri gibi.
Organizmanın içinde bulunduğu psikolojik durum: Dalgın olma, üzüntülü, heyecanlı, içine kapanık olma gibi.
Organizmanın içinde yaşadığı fiziksel çevre: Sıcaklık, soğukluk, gürültülü, sessiz, kalabalık, sakin olma gibi.
Organizmanın içinde yaşadığı sosyal çevre: Toplumun zengin - fakir oluşu, inançları, ahlaki kuralları, örf - adetleri gibi.
Organizmanın tutum ve beklentiler: Kişinin bir olay veya duruma ilişkin duygu düşünce, bilgi inanç ve değerlendirmeleri ve beklentileri davranışları etkiler.
Psikolojinin Amacı
Organizmanın duyuş, düşünüş ve davranışlarının bağlı olduğu kanunlara ulaşarak insan davranışları hakkında önceden ön deyide bulunma imkânı sağlamak.
1) İnsan davranışlarını tanımlama: Bütün bilimler, öncelikle ele aldığı konulara açıklık kazandırmayı amaçlar.
Psikolojide, öğrenme nedir? davranış nedir? Zekâ nedir? Yetenek nedir? Gibi. Sorular sorarak araştırma alanı ile ilgili kavramlara açıklık getirir.
2) İnsan davranışlarını anlama ve açıklama:
İnsanların niçin ve nasıl davrandığını incelemek.
Düşünme, öğrenme, hayal kurma, unutma nasıl olmaktadır?
Zeka, yetenek ve kişilik bakımından insanlar arasında ne gibi farklar vardır?
İnsan niçin ve ne gibi durumlarda çevresiyle uyumsuzluk göstermektedir?
Çevresi yani toplum insanı nasıl etkilemektedir.
3) İnsan davranışlarını önceden kestirebilme: Davranışların nedenlerini ortaya koyduktan sonra benzer durumlarda benzer davranışların ortaya çıkacağını önceden tahmin edilebilmesidir.
4) İnsan davranışlarını etkileme ve kontrol etme: Davranışın olumlu yönde gelişmesi için ortaya çıkacak olumsuz durumların kontrol edilmesi ve önlenmesi amaçlanır.
5) Kendimizi ve başkalarını daha iyi anlayabilme: Psikoloji bütün bu amaçlarını gerçekleştirebildiği ölçüde;
Biz insanlar kendimizi ve başkalarını daha iyi anlayabilme
Davranışlar hakkında daha doğru yargılarda bulunabilme
Hoşgörülü olabilme, kendi sorunlarımızı çözme ve istendiğinde başkalarının sorunlarının çözümüne yardımcı olma yeteneği kazandırır.
Bütün bunlar, daha olgun bir insan ve daha olgun bir toplumun olacağı anlamına gelir.
PSİKOLOJİNİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ
PSİKOLOJİ – FİZYOLOJİ
Fizyoloji organizmanın organlarını inceler. Duyu organlarının çalışma biçimi, iç salgı bezleri, hormonlar, sinirsel iletişim vb. davranışları etkiler. Psikoloji insan davranışlarını anlamak için Fizyoloji biliminden faydalanır.
PSİKOLOJİ – TIP(PSİKİYATRİ)
Psikiyatri anormal insan davranışlarını inceler. Psikoloji ise normal insan davranışlarını inceler. Psikoloji normal ile anormal insan davranışlarını birbirinden ayırmak için Psikiyatri biliminden faydalanır.
PSİKOLOJİ – SOSYOLOJİ
Sosyoloji toplumu inceler. Psikoloji ise bireyi inceler. Ama netice itibariyle toplum denilen bütün tek tek bireylerden oluşur. Bunun yanında bireyde toplumun bir parçasıdır. Toplum bireyin, bireyde toplumun davranışlarını etkiler. Bu nedenle Psikoloji araştırmalarında, Sosyoloji biliminden faydalanır.
PSİKOLOJİ – ANTROPOLOJİ
Antropoloji, insanın oluşumunu değişimini inceler. İkiye ayrılır.
Fiziki Antropoloji: İlkel insandan günümüz insanına kadar insanın vücudunda meydana gelen değişiklikleri inceler.
Sosyal Antropoloji: İlkel insandan günümüze kadar insanın davranışlarında, düşüncelerinde kültüründe meydana gelen değişiklikleri inceler.
NOT: Antropoloji özellikle ilkel insan yaşamı üzerinde yoğunlaşır.
Psikoloji, insan davranışlarını anlamak için insanın kökenini inceleyen Antropolojiden faydalanır.
PSİKOLOJİ – SİYASET BİLİMİ
İnsanlar içerisinde yaşadığı toplumun yönetim biçiminden, hukuk sisteminden etkilenir. Psikoloji, insan davranışı üzerinde siyasal düzenin nasıl bir etkide bulunduğunu anlamak için Siyaset biliminden faydalanır.
PSİKOLOJİ – EKONOMİ
Ekonomi, insanların ihtiyaçlarını karşılayacak olan mal ve hizmetlerin üretimi, tüketimi, bölüşümü gibi faaliyetleri düzenler. Ekonomik koşullar, insan davranışlarını inceler. Bunun için Psikoloji, Ekonomi biliminden faydalanır.
PSİKOLOJİ – COĞRAFYA
Coğrafi koşullar ( iklim, bitki örtüsü vb.) insan davranışlarını etkiler. Psikoloji insan davranışlarını anlamak için Coğrafya’dan faydalanır.
PSİKOLOJİ – FELSEFE
Felsefe, insanı ve evreni tanımaya, bilginin nasıl oluştuğunu anlamaya yönelik zihinsel etkinlikleri içeren bir bilgi alanıdır. Felsefenin en önemli özelliklerinden biri eleştiridir. Felsefe eleştirerek doğru sanılan birçok şeyin yanlışlığını ortaya çıkarır. Bu nedenle Felsefeyle ilgilenmeyen insanların boş inançların etkisinde kalması kaçınılmazdır. Ayrıca, Felsefeyle ilgisini kesen bilim, bilim olarak varlığını devam etme olanağından yoksun kalır. Bundan dolayı tüm bilimler gibi, Psikoloji de Felsefe ile sıkı bir ilişki içerisindedir.
PSİKOLOJİNİN ALT DALLARI
Günümüzde Psikoloji genişlemiş ve Psikolojide çeşitli alt dallar oluşmuştur.
DENEYSEL PSİKOLOJİ
Davranışın temelinde yatan nedenleri anlamak için araştırma yapar. Davranışın fizyolojik temelleri olan; duyum, algı, dikkat, bellek, öğrenme gibi konularda deneyler yapar.
Örneğin: Motivasyonun öğrenme üzerindeki etkisi
Yorgunluğun dikkat üzerinde etkisi
KLİNİK PSİKOLOJİ
Bir kurumda bakılmayı gerektiren duygusal, davranışsal bozuklukları olan, toplumla uyumları kopmuş anormal insanların davranışlarını inceler. Teşhis eder ve tedavisini bilimsel olarak yapar.
NOT: Psikolog ile Psikiyatrist farklıdır.
Psikiyatrist: Tıp doktorudur. İlaç tedavisi yapabilir.
Psikolog: Bilim doktorudur. İlaç tedavisi yapmaz.
SOSYAL PSİKOLOJİ
Bireyin grup içindeki davranışlarını inceler. Bireyin topluma, toplumun bireye etkisini konu edinir. Moda, reklam, propaganda, kamuoyu, insan ilişkileri vb. Sosyal Psikolojinin konularıdır.
GELİŞİM PSİKOLOJİSİ
Döllenmeden ölüme kadar bireyin yaşa bağlı davranış değişikliklerini inceler. Birey ne zaman konuşur. Algılama ne zaman başlar. Çocuğun düşünmesinde meydana gelen sistematik değişimler nelerdir. Bireyin çevre ile ilişkisi hangi yaşta nasıl olur, gibi konular Gelişim Psikolojisinin konularıdır.
3 ana bölüme ayrılır:
Çocuk Psikolojisi ( Döllenmeden ergenliğe kadar )
Ergenlik Psikolojisi ( Ergenlikten yetişkinliğe kadar )
Yetişkin Psikolojisi ( Yetişkinlikten ölüme kadar )
Hayvan Psikolojisi ( Hayvan gelişimini inceler )
EĞİTİM PSİKOLOJİSİ
Psikolojinin eğitim alanlarına uygulanmasından doğmuştur. Okul ortamını ve eğitim sürecini en verimli duruma getirmeyi amaçlar. Okulda öğrencilere testler, mülakatlar uygulayarak öğrencilerin okulla ilgili sorunlarını anlamaya çalışır ve çözümler üretir. Hangi konu kime nasıl verilmeli? Öğretmen nasıl yetiştirilmeli? Eğitim ortamında en yüksek başarı nasıl sağlanmalı? Eğitim programları nasıl düzenlenmeli? Gibi konular üzerinde durur.
DANIŞMANLIK PSİKOLOJİSİ
Hafif duygusal, kişisel sorunları olan bireylerin davranışlarını inceler. Bireye yaşamını kolaylaştıracak bilgiler vererek, ilgilerini ve yeteneklerini açığa çıkaracak kararları almasına yardımcı olmayı amaçlar. Çeşitli testler, mülakatlar uygulayarak bireylerin meslekleriyle, eğitimleriyle ilgili sorunlarını anlamaya çalışır. Bireylerin yaşamlarıyla ilgili en doğru kararı vermelerinde yardımcı olur.
PSİKOMETRİK PSİKOLOJİ
Psikolojide araştırma sonuçlarının sayılarla ifade edilmesidir. Bu alt dal diğer Psikoloji dallarına testler hazırlar. Mevcut testlerin kullanışlılık düzeyini kontrol eder.
Alıntı
