Özbekler

Batı Türkistan’da Harezm’den Fergana’ya kadar uzanan bölgede yaşayan ve Orta Asya’daki en kalabalık Türk halkıdır. Özbekistan’da 22 milyon, Afganistan’da 3 milyon, Tacikistan’da 2 milyon Özbek bulunmaktadır. Bundan başka Kırgızistan’da, Kazakistan’da ve Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesinde (Doğu Türkistan) çok sayıda Özbek vardır. Dünya’da toplam 30 milyon civarı Özbek’in olduğu tahmin edilmektedir.

Özbekler, 13. yüzyıldaki Moğol istilası sonrası Orta Asya kavimlerinin tekrar şekillenmesiyle ortaya çıkmış Türki bir kavimdir. Özbekler’in ataları, Çağatay ulusundan gelmektedir. Timur Devletinin yıkılmasından sonra da Amuderya ve Siriderya arasında kalan Türki boylar, Şeybani Hanlığı çevresinde yeni bir kavim olarak örgütlenmişlerdir.

Aynı zamanda Balkanlar’da Şeybani (Özbek) Hanlığı, Kırım Hanlığı ve Altın Orda Devletinin bakiyeleri olan bir grup Özbek yaşamaktadır.
Özbek ismi ise, Altınorda hanı olan Özbek Han’dan gelmektedir.

Özbeklerin en ünlü hanları ise Timur’dur.

Türkiye’de Özbekler cüzi oranda olsa geçmişten bugüne dek yaşamışlardır. Özellikle Sovyetler Birliğinin dağılması sonucunda Bağımsızlığını kazanan Özbekistan ile Türkiye’nin karşılıklı ilişkilerinin başlaması Ticari,eğitim,sanat,kültür bir çok alanda yapılan anlaşmalar Misafir öğrenciler devlet görevlileri işçiler olarak ve yaşamaları bir kısmının Türk vatandaşlığı alıp yerleşmesi sonucunda önemli sayıda Özbek Türkiye’ye yerleşmiştir.

Türkiye’de yerleşik olarak ta yaşayan köylerde beldeler Özbekler vardır. Hatay, Şanlıurfa ve Gaziantep şehirlerinde yerleşik olarak yaşamaktadırlar.
1979 yılında Rusların eski adıyla SSCB’nin işgal etmesiyle ve savaşın ilk yıllarında Ruslarla savaşmışlardır.1982 yılında ve yokluk ve çocuklarını korumak için Afghanistan dan Pakistan’a göç etmek zorunda kalmışlardır.

Daha sonra oradan Türkiye’ye devlet tarafından getirilmişlerdir. Türkiyenin çeşitli illerine yerleşmişlerdir. Bu Özbek, Türkmen ve Kırgız Türkleri Tokat, Van, Hatay ve Şanlıurfa illerinde yaşamlarını sürdürüyorlar. Evrenpaşa köyündeki Özbek Türkleri ilk 4 yıl Diyarbakır merkez ve Şanlıurfanın Birecik ilçesinde kalıp daha sonra 1986 yılında Şanlıurfanın Ceylanpınar İlçesinin Evrenpaşa köyüne yerleşmişlerdir.

Türkiye’de yaşayan Özbek asıllı Türklerde var Ünlü tenisçi Marsel İlhan dünyada ilk 100 içine giren tek tenisçidir. Bununla beraber İstiklal marşı yazarımız Mehmet Akif Ersoy anne tarafından Özbek kökenlidir.