MURATS44
Özel Üye
Auschwitz toplama kampı kompleksi Toplama Kampları Müfettişliği’nin emrindeydi. 1941′den itibaren Toplama Kampları SS Operasyonları Merkez Bürosu’nun, Mart 1942′ye kadar Toplama Kampları Müfettişliği’nin alt kuruluşu idi. Mart 1942′den Auschwitz’in kurtuluşuna kadar, Müfettişlik SS Ekonomik-İdari Merkez Bürosu’na bağlıydı.
Auschwitz toplama kampının komutanları aşağıda belirtilmiştir: Mayıs 1940′tan Kasım 1943′e kadar SS Yarbay Rudolf Hoess, Kasım 1943′ten 1944 Mayıs ayı ortalarına kadar SS Yarbay Arthur Liebenenschel, 1944 Mayıs ayı ortasından Ocak 1945′e kadar SS Binbaşı Richard Baer. Bağımsız bir kamp olduğu süre içinde (Kasım 1943′ten Kasım 1944′e kadar), Auschwitz-Birkenau kampının komutanları ise şunlardır: Kasım 1943′ten 1944 Mayıs ayı ortalarına kadar SS Yarbay Friedrich Hartjenstein ve Mayıs ayı ortalarından Kasım 1944′e kadar SS Yüzbaşı Josef Kremer. Monowitz toplama kampının komutanı ise, Kasım 1943′ten Ocak 1945′e kadar SS Yüzbaşı Heinrich Schwarz’dır.
Ana kamp Auschwitz I, Oswiecim yakınlarında kurulan ilk kamptır. Kampın yapımı şehrin dışındaki terk edilmiş Polonya ordusuna ait topçu barakalarında Mayıs 1940′da başladı. SS subayları kampın hudutlarını genişletmek için, esirleri çalışmaya zorladı. Kampın kurulduğu ilk yılda, SS subayları ve polis yalnızca kampın kullanımına hizmet edecek yaklaşık 40 metrekarelik bir alanı (aşağı yukarı 22 mil) “kalkınma bölgesi” olarak ayırdı. İlk Auschwitz esirleri aynı suçu tekrar işlemeleri nedeniyle hapsedilen, Almanya Sachsenhausen’deki toplama kampından getirilen Almanlardan ve Generalgouvernement’ın (Nazi Almanya’sına bağlı olmayan Almanlarca işgal edilmiş Polonya’nın bir parçası, idarî bakımdan Alman Doğu Prusya’sına bağlıdıydı ya da Almanlarca işgal edilmiş Sovyetler Birliği topraklarına dahildi) Krakow Bölgesinde bulunan Tarnow’dan ve Lodz’da bulunan Dachau toplama kampından gelen Polonyalı siyasi esirlerden oluşuyordu.
Diğer Alman toplama kampları gibi, Auschwitz I’in kurulmasının da üç amacı vardı: 1) sınırsız bir süre için, Nazi rejiminin ve Polonya’daki Alman işgalci birliklerin gerçek düşmanlarının ve düşman olduğu düşünülen kişilerin hapsedilmesi, 2) SS’e ait, zorunlu çalıştırma suretiyle inşaatçılıkla ilgili teşebbüslerde (daha sonra, silah yapımında ve savaşla ilgili diğer işlerde) genişleme için kullanılabilecek işçi tedariki, 3) Nazi Almanya’sının güvenliği için, SS subayları ve polis tarafından ölüm emri verilen küçük, hedef grupların fiziksel olarak ortadan kaldırılabileceği bir alan sağlamak. Diğer toplama kampları gibi, Auschwitz I’de de gaz odası ve krematoryum vardı. Başlangıçta, SS mühendisleri o sırada ihtiyacı karşılamak adına gaz odasını hapishane bloğunun en alt katında, 11. Blok’ta inşa etti. Daha sonra ise, daha büyük, kalıcı bir gaz odası esir binasının dışında ayrı bir binada orijinal krematoryumun bir parçası yeniden inşa edildi.
Auschwitz I’de, SS doktorları hastanede 10. Baraka’da (10.Blok’ta) tıbbı deneyler yaptı. Bebekler, ikizler, cüceler üzerinde bilimsel olmayan araştırmalar yürüttü ve yetişkinler üzerinde zorunlu kısırlaştırma, hadım etme ve hipotermi deneyleri gerçekleştirdi. Bu doktorların en ünlüsü SS Yüzbaşı Dr. Josef Mengele’dir.
Krematoryum ve tıbbî deneylerin yapıldığı blokların arasında, SS subaylarının binlerce esiri infaz ettiği “Kara Duvar (Black Wall)” yer alır.
Auschwitz II ya da Auschwitz-Birkenau kampının yapımı Brzezinka civarında Ekim 1941′de başladı. Oswiecim yakınlarına kurulan üç kampın arasında, Auschwitz-Birkenau kampı en yüksek toplam esir sayısına sahipti. Kamp dikenli elektrikli tellerle birbirinden ayrılan bir düzine bölüme ayrılmış olup, Auschwitz I’de olduğu gibi, SS subayları ve—1942′den sonra—köpek bakıcıları kampta devriye gezerdi. Kampta kadınlar ve erkekler için bölümler, Almanya, Avusturya ve Protectorare of Bohemia and Moravia’dan (Orta Avrupa Hamiliği) getirilen Romanlar (Çingeneler) için aile kampı ve Theresienstadt gettosundan getirilen Yahudi aileleri için aile kampı mevcuttu.
Auschwitz-Birkenau kampında ayrıca ölüm merkezi olarak kullanılabilecek tesisler de vardı. Bu kamp Almanların Avrupalı Yahudileri öldürme planında çok önemli bir rol oynadı. 1941 yazı ve sonbaharında, Zyklon B gazı cinayet aracı olarak Alman toplama kamplarında kullanılmaya başlandı. Auschwitz I’de, Eylül ayında, SS subayları Zyklon B gazını ilk kez toplu katliam aracı olarak test etti. Bu deneylerin “başarısı” Zyklon B’nin Auschwitz kompleksindeki bütün gaz odalarında kullanılmasına yol açtı. SS subayları öncelikle, Birkenau yakınında iki tane çiftliği gaz odası hâline getirdi. “Geçici” gaz odası I 1942′de çalıştırılmaya başlandı ve daha sonra kaldırıldı. Geçici gaz odası II Haziran 1942′den 1944 sonbaharına kadar kullanıldı. SS subayları Auschwitz-Birkenau kampında gaz odalarında öldürmeyi planladıkları kişi oranına göre, kamptaki tesislerin yetersiz olduğuna kanaat getirdi. 1943 yılının Mart ve Haziran ayları arasında dört büyük krematoryum binası inşa edildi. Hepsinde şu üç bölme vardı: bir adet soyunma odası, büyük bir gaz odası ve krematoryum fırınları. SS subayları, Auschwitz-Birkenau kampındaki gaz odalarında öldürme işlemine Kasım 1944′e kadar devam etti.
Avrupa’da Almanya tarafından işgal edilmiş ya da Almanya’nın müttefiki olan hemen hemen bütün ülkelerden trenler, Yahudi yolcularını bırakmak üzere sık sık Auschwitz-Birkenau kampına gelirdi. Trenler 1942′den, 1944 yazının sonuna kadar Yahudi taşımaya devam etti. Ülkelere göre, gelen Yahudilerin sayısı yaklaşık olarak aşağıdaki gibidir: Macaristan: 426.000, Polonya: 300.000, Fransa: 69.000, Hollanda: 60.000, Yunanistan: 55.000, Bohemya ve Moravya: 46.000, Slovakya: 27.000, Belçika: 25.000, Yugoslavya: 10.000, İtalya: 7.500, Norveç: 690, diğerleri (toplama kampları da dahil olmak üzere):. 34.000.
Macaristan’dan gelen sürgünlerle birlikte, Auschwitz-Birkenau kampının Alman planında Avrupa Yahudilerini katledecek bir cinayet aracı olarak kullanılması hedefi çok başarılı sonuçlar verdi. 1944′te, Nisan sonu ve Haziran başında 426.000′i Auschwitz toplama kampına olmak üzere, yaklaşık 440.000 Macar Yahudi’si sürgün edildi. SS subayları gelenlerin yaklaşık 320.000′ini doğrudan Auschwitz-Birkenau’daki gaz odalarına gönderdi ve yaklaşık 110.000′ini ise Auschwitz toplama kampında zorla çalıştırdı. SS yetkilileri söz konusu Macar Yahudilerinin birçoğunu Auschwitz’e geldikleri hafta, Almanya ve Avusturya’daki diğer toplama kamplarına gönderdi.
Toplamda, yaklaşık 1,1 milyon Yahudi Auschwitz’e sürgün edildi. SS subayları ve emniyet yetkilileri 140.000–150.000 Yahudi olmayan Polonyalı, 23.000 Roman ve Sinti (Çingene), 15.000 Sovyet savaş esiri ve farklı milletlerden (Sovyet siviller, Litvanyalılar, Çekler, Fransızlar, Yugoslavlar, Almanlar, Avusturyalılar ve İtalyanlar) 25.000 kişi olmak üzere, yaklaşık 200.000 kurbanı da Auschwitz’e sürgün etti.
Auschwitz-Birkenau kampına yeni gelenler aralarından seçim yapılarak alındı. SS personeli gelenlerin çoğunluğunun zorunlu çalışma için uygun olmadığına karar verdi ve bu kişileri derhal gaz odalarına gönderdi. Gaz odaları kurbanlarını yanıltmak için duş tesisatı olarak kamufle edilmişti. Gaz odasına alınanların eşyalarına el konuldu ve Almanya’ya iadeleri için “Kanada” deposunda tasnif edildi. Kanada esirler için zenginliği sembolize ediyordu.
Auschwitz’de en az 960.000 Yahudi öldürüldü. Bunun dışında, kurbanlar 74.000 Polonyalı, 21.000 Roman (Çingene) ve 15.000 Sovyet savaş esiri ve diğer milletlerden (Sovyet sivilleri, Çekler, Yugoslavlar, Fransızlar, Almanlar ve Avusturyalılar) 10.000–15.000 kişiden oluşuyordu.
7 Ekim 1944′te, Auschwitz-Birkenau’da Krematoryum IV’e götürülecek yüzlerce esir, öldürüleceklerini öğrendiğinde ayaklanma çıkardı. Ayaklanma sırasında, esirler 3 gardiyanı öldürdü ve krematoryumu ve yanındaki gaz odasını yaktı. Esirler, yakınlardaki silah fabrikasında zorla çalışan Yahudi kadınlar tarafından kampa kaçak olarak sokulan patlayıcıları kullandı. Almanlar ayaklanmayı bastırdı ve ayaklanmaya katılan esirlerin neredeyse hepsini öldürdü. Patlayıcıları kampa getiren Yahudi kadınlar ise, Ocak 1945′in başında herkesin gözü önünde asılarak idam edildi.
Gaz odasındaki ölümler, Himmler’in emri üzerine SS subaylarının işler durumdaki gaz odalarının kullanımına son verdiği Kasım 1944′e kadar devam etti. Ocak 1945′te Sovyet Kuvvetleri gitgide yaklaşırken, SS subayları kalan gaz odalarını da yıktı.
Buna ya da Monowitz olarak da bilinen Auschwitz III, Polonya kasabası Monowice dışında bulunan Buna sentetik kauçuk fabrikasında çalışacak esirleri barındırmak üzere Ekim 1942′de kuruldu. 1941 baharında, Alman konglomera I.G. Farben yöneticilerinin sentetik kauçuk ve akaryakıt üretme planlarını uygulama adına toplama kampındaki işgücünden faydalandıkları bir fabrika kurdu. I.G. Farben Auschwitz III’e 700 milyon Reichsmarks’tan (1942′de yaklaşık 1,4 milyon ABD doları) fazla yatırım yaptı. Mayıs 1941′den Ekim 1942′ye kadar, SS subayları esirleri Auschwitz I’den “Buna Detachment”’a başlangıçta yürüyerek, daha sonra trenle getirildi. 1942 sonbaharında Auschwitz III’ün inşası ile birlikte, Buna’da konuşlandırılmış esirler Auschwitz III’te yaşamaya başladı.
Auschwitz III’te Almanların belirlediği iş disiplinini ihlal ettiklerine inanılan Yahudi olmayan esirler için yapılmış bir “İşçi Eğitim Kampı” da vardı.
AUSCHWITZ YAN KAMPLARI
1942–1944 yılları arasında, Auschwitz’deki SS yetkilileri 39 yan kamp kurdu. Kampların bazıları Budy, Rajsko, Tschechowitz, Harmense ve Babitz de dahil olmak üzere, resmen “kalkınma bölgesi” olarak ayrılmış alanlarda kuruldu. Blechhammer, Gleiwitz, Althammer, Fürstengrube, Laurahuette ve Eintrachthuette diğer kamplar ise, Yukarı Silesia’nın kuzeyinde ve Vistula Nehri’nin batısında kuruldu. Yan kampların bazıları da Moravya, Freudental ve Bruenn (Brno)’da bulunuyordu. Genel anlamda, esirlerin sanayi ve silah ürünlerinin üretiminde ya da yeraltından maden çıkarmaya dayalı istihraç sanayinde çalıştığı kamplar (kömür madenleri, taşocakları gibi) idarî açıdan Auschwitz-Monowitz’e bağlıyken, tarım ürünleri üreten ve işleyen yan kamplar idarî açıdan Auschwitz-Birkenau’ya bağlıydı. Kasım 1943′ten sonra, idarî anlamdaki bu ayrılık ortadan kalktı.
Auschwitz’de kalanlar Rajsko’daki deneysel tarım merkezi de dahil olmak üzere, büyük çiftliklerde çalıştırıldı. Bu kişiler ayrıca kömür madenlerinde, taş ocaklarında, balıkçılıkta ve özellikle SS’e ait German Equipment Works (1941’de kurulan Alman Teçhizat İşletmeleri) gibi silah sanayinde faaliyet gösteren fabrikalarda çalışmaya zorlandı. Esirler düzenli aralıklarla seçim işlemine tabi tutuluyordu. SS esirlerin çalışamayacak kadar zayıf ya da hasta olduğuna kanaat getirilirse, bu esirler Auschwitz-Birkenau’ya sevk edilip öldürülüyorlardı.
Çalıştırılmak için seçilen esirler Auschwitz I’de kayıt oluyor ve sol kollarına kimlik numaraları dövme ile işleniyordu. Ardından yan kamplar da dahil olmak üzere, ana kampta ya da komplekste çalışmak için ayrılıyorlardı.
1945′te Ocak ayının ortasında, Sovyet Kuvvetleri Auschwitz toplama kampına yaklaşırken, SS subayları kampı ve yan kampları tahliye etmeye başladı. SS birimleri yaklaşık 60.000 esiri Auschwitz kampından batıya doğru yürümeye zorladı. Binlerce esir, yürüyüşler başlamadan önce kamplarda öldürüldü. Çoğunluğu Yahudi olan on binlerce esir, Yukarı Doğu Silesia’daki Bismarckhuette, Althammer ve Hindenburg gibi yan kamplardan gelen esirlerin katılımıyla 55 kilometre (yaklaşık 30 mil) kuzeybatıya, Gliwice’a ya da Yukarı Silesia’nın batı bölümünde, Auschwitz’in güneyindeki Jawischowitz, Tschechowitz ve Golleschau gibi yan kamplardan gelen esirlerin katılımıyla 63 kilometre (yaklaşık 35 mil) batıya, Wodzislaw’a (Loslau) yürümeye zorlandı. SS subayları geride kalan ya da yürüyemeyecek durumdaki herkesi vurarak öldürdü. Esirler ayrıca soğuk hava, açlık ve yürüyüş sırasında güneşe maruz kalmaktan da muzdaripti. Yalnızca Gliwice rotasında en az 3.000 esir öldü. Muhtemelen 15.000 esir de tahliye esnasında Auschwitz’den yan kamplara doğru yapılan yürüyüşlerde hayatını kaybetti.
Gliwice ve Wodzislaw’a gelişlerinin ardından, esirler soğuk yük katarlarına koyularak Almanya’ya özellikle Flossenbürg, Sachsenhausen, Gross-Rosen, Buchenwald, Dachau ve Avustralya’daki Mauthausen’e götürüldü. Tren yolculuğu günlerce sürdü. Yiyecek, su, yatak ya da battaniye olmadığı için, pek çok esir bu yolculuktan sağ çıkamadı.
Ocak 1945′in sonunda, SS ve polis yetkilileri Auschwitz-Monowitz’in yan kampı olan Blechhammer’i boşaltmak için, 4.000 esiri yürümeye zorladı. SS subayları Gross-Rosen toplama kampına yapılan yürüyüşte, 800 kadar esiri öldürdü. SS subayları ayrıca, Blechhammer’de hastalık ya da saklanma girişimleri nedeniyle geride kalmış, 200 kadar esiri öldürdü. Kısa bir gecikmenin ardından, SS Gross-Rosen’den 3.000 Blechhammer esirini Almanya’daki toplama kampı Buchenwald’a götürdü.
27 Ocak 1945′te, Sovyet ordusu Auschwitz, Birkenau ve Monowitz’e girerek, pek çoğu hasta ve ölmekte olan 7.000 civarında esiri kurtardı. SS ve polisin en az 1,3 milyon kişiyi 1940–1945 yılları arasında Auschwitz kompleksine sürdüğü tahmin edilmektedir. 1,3 milyon kişinin, 1,1 milyonu ise kamptaki görevliler tarafından öldürülmüştür.
FOTOĞRAFLAR
Auschwitz-Birkenau kampındaki barakalar. Bu fotoğraf kampın dağıtılmasından sonra çekilmiştir. 29 Ocak 1945′ten sonra, Auschwitz-Birkenau, Polonya.
Siemens fabrikasında zorunlu çalıştırılan esirler. 1940–1944, Auschwitz kampı, Polonya,
Auschwitz toplama kampında, esirlerin infazlarının gerçekleştirildiği 10. Blok (solda) ve 11. Blok (sağda) arasındaki Kara Duvar. Polonya, tarih bilinmiyor.
Auschwitz kampının bir kısmı üzerindeki bombalı saldırı. Ağustos 1944, Auschwitz, Polonya.
Kampa girilmesinden kısa bir süre sonra, Sovyet doktor Auschwitz kampındaki sağ kalanları muayene ederken. 18 Şubat 1945, Polonya.
Kampa girilmesinden kısa süre sonra, Auschwitz kampındaki sağ kalan çocuklar çocuk barakalarından dışarı çıkıyor. 27 Ocak 1945 sonrası, Polonya.
Kampa girildikten kısa bir süre, esir çocuk Sovyet ilkyardım ekipleri tarafından kamp barakalarının dışına götürüldü. 27 Ocak 1945′ten sonra, Auschwitz, Polonya. 0
Auschwitz kampına sevk edilen kişilere ait bavullar. Bu fotoğraf, kampın Sovyet Kuvvetleri tarafından dağıtılmasından sonra çekilmiştir. Ocak 1945 sonrası, Auschwitz, Polonya.
Almanya’ya gönderilmek üzere hazırlanan kadın esirlerin saçları, Auschwitz toplama kampına girildiğinde bulundu. Polonya, 1945.
Sovyet Kuvvetler tarafından bulunan, içinde Almanya’ya sevk edilecek paketlerin olduğu tren vagonları. 27 Ocak 1945′ten sonra, Auschwitz, Polonya.
Auschwitz kampındaki bir kadın esirin kimlik fotoğrafları. Polonya, 1942-1945 arası.
Auschwitz kampındaki bir Yahudi esirin kimlik fotoğrafları. Polonya, 1940-1945 arası.
Macaristan’dan getirilen Yahudilerin Auschwitz-Birkanau’ya gelişi. Mayıs 1944, Polonya.
Nakledilen Macaristanlı Yahudiler Auschwitz toplama kampında seçilmek için sıraya giriyor. Mayıs 1944, Polonya.
Gaz odasına götürülen Macaristanlı Yahudiler. Mayıs 1944, Auschwitz-Birkenau, Polonya.
Auschwitz II (Birkenau) kampının havadan çekilen fotoğrafı. 21 Aralık 1944, Polonya.
I.G. Farben fabrikasına bitişik, Auschwitz III (Monowitz) kampının havadan çekilmiş fotoğrafı. Bu fotoğraf Amerikan ordusunun bombalama görevlerinin ardından çekilmiştir. 14 Ocak 1945, Polonya.
Kampın dağıtılmasından hemen sonra kar örtüsü altındaki Auschwitz-Birkenau kampının görünümü. Ocak 1945, Auschwitz, Polonya.
Auschwitz kampının tasfiye edilmesinin 60. yıldönümü kutlamalarında mumlar kampa doğru giden demiryolu raylarını gösteriyor. 27 Ocak 2005, Polonya.
Kampın dağıtılması esnasında Auschwitz’deki dikenli tel ve baraka bölümünün görünümü. Ocak 1945, Auschwitz, Polonya. HARİTALAR
Auschwitz’e yapılan büyük sürgünler, 1941–1944
Auschwitz yan kamp sistemi, Yukarı Silezya 1941–1944
Avrupa 1943–1944, Auschwitz gösterilmiştir
