TÜRKOĞLU
Aktif Üyemiz
Kumandılar
Kumandı’lar kendi tabirlerince “Kumanda-Kiji’ler, yalnız az, bir kısmıyla Altay bölgesinde yaşamaktadırlar. Bunlar Biyamın sağ kıyılarıyla Lebed ırmağının kaynağı etrafına serpilmişlerdir.
Çoğunluğu ise Altay eyaletinin Solton ve Staraya– Barda bölgesinde yerleşmişlerdir. Aşağı – Kumandı, Yukarı Kumandı adı altında iki esas gruba ayrılırlar. Küçük köycükler halinde yaşarlar.
Kumandılar (kendilerince: Къуманды Kumandı, Къубанды Kubandı, Къуўанды Kuwandı, Къувандыг Kuvandıg; Rusça Кумандинцы Kumandintsı), Rusya Federasyonunun orta güney bölgesindeki Altay Krayı, Altay Cumhuriyeti ile Kemerovo Oblastında yaşayan Türk halklarından Altayların 3000 kişilik kabilesi. UNESCO'ya göre dilleri ve kültürleri yok olma tehlikesindedir.
Coğrafya
Rusya Federasyonunun daha çok Altay Krayında Biy Nehri civarındaki Biyskiy, Krasnogorskiy ve Soltonskiy rayonlarında (2002 rakamlarına göre 1663 kişi), biraz da Altay Cumhuriyetinin Turaçak rayonunda (931 kişi), çok az olarak da Kemerovo Oblastında (226 kişi) yaşarlar.
Boyları
Eskiden sayıları 39 olan söök sayısının Ruslarla birlikte yaşamaya başladıktan sonra zamanla unutularak bugün 10 civarında olduğu ifade ediliyor: Şabat, Çedirbek, Kızılkös, Apaşkös, Toñ~Ton, Toñıl~Tunal, Sakpıjık~Sakpıjok, Toguz, Komnoş~Komdoş, Küzen.
Wilhelm Radloff'a göre Kumandılar iki zaysanlık [jайсан] (Aşağı Kumandılar, Yukarı Kumandılar) ve altı söök [сӧӧк] (Sô, Kubandı, Tastar, Yutı, Çabraş ve Tôn-Kubandı) olarak yapılanmışlardır:
- Aşağı Kumandılar (kendilerince: Örö Kumandı/Kuvandı/Kıvandı)
- Sô
- Kubandı
- Yukarı Kumandılar (kendilerince: Altına Kumandı/Kuvandı/Kıvandı)
- Tastar
- Yutı
- Çabraş
- Tôn-Kubandı
| No | Söök | Annalistic Name | Ethnic and linguistic affiliation | Period |
|---|---|---|---|---|
| 1 | So | So/Se/Sek/Saka | Parental tribe of the Ancient Türks | prior to 4th c. CE |
| 2 | Kubandı | Kuman/Cuman/Kuban/Kun (Hung.) | Appear after disintegration of the Kangar state | 7th c. CE |
| 3 | Tastar | Kuman/Cuman/Kuban/Kun (Hung.); Ases | Appear after disintegration of Kangar state | 7th c. CE |
| 4 | Diutı (Chooty) | Tele/Teleütler | Tele/Teleütler were members of the Göktürkler | 6th-8th c. CE |
| 5 | Chabash (Chabat) | bilinmiyor | bilinmiyor | bilinmiyor |
| 6 | Ton (Ton-Kubandy) | Nenets kabilesi | Altai-kiji söögü Tongjoan, Tuva grubuTongak of unknown extraction | 12th c. CE in "Moğolların Gizli Tarihi" |
Altay Cumhuriyeti, Altay krayı ve Kemerovo Oblası Kumandıların coğrafyasıdır
Barınakları
Wilhelm Radloff'a göreKumandıların barınakları genellikle ağaç kütüklerinden yapılmış kaba baraka, toprak kulübe ve kayın ağacının kabuğundan yapılmış çadırlardan ibarettir.
Dil
Kumandıların dilleri Kumandıca (MultiTree 1p0), Altaycanın Kuzey Altaycası denen lehçe grubuna girer ve bu gruptaki Tuba ve Çalkanduların lehçelerine benzer.
2010 sayımına göre kendini Kumandı olarak niteleyen 3114 kişiden ancak 738ya da 1044kadarı Kumandıcayı konuşabildiği kaydedilmiştir.
