Kaçlar

Abakan vadisinde oturmaktadırlar. Çat ve Çolım civarında oturan boylarla bir grup teşkil ederler. Vaktiyle Yenisey’in bir dalı olan Kas ırmağı boyunda oturmuş olduklarından kendilerine Kaas kabile adını vermişlerdir. Gerçekten de daha XVII. yüzyıl sonralarına doğru, Irtış havzasındaki bazı Türk boyları, sırf buraları iskan etmeye kalkışan Rusların baskısı ile, Tomsk şehrinin kuzeyindeki Yenisey ırmağına doğru sıkıştırılmış ve sürülmüşlerdir.

Bu yüzden, bunların mühim bir kısmı, Krasnoyarsk’tan epeyce uzak olmak üzere, Kaç nehri kıyılarında yerleşmeye mecbur olmuşlardır. Kırgızlar, Abakan vadisinden çekilince, bu Türk boyları Yukarı Yenisey’den güneye doğru inmişlerdir. Fakat, esas Türk kitlesi Abakan’la Askıs’ın kuzeyindeki Yüs arasında kalmışlardır. İşte bu Türk topluluğundan türemiş olanlar, kendilerine Kaas adını vermişlerdir.

Castren’e göre Kaç’lar, vaktiyle aynı adı taşıyan ırmak havzasında yaşarken, yapılarında mühim yer almış olan Ara Türkleri ile birleşmişlerdir. Soyları arasında Kırgız ve Tuba’lar da bulunmaktadır. Çin topraklarında yaşayan Matur’lar da kendilerine Tuba kavim adını vermiş olduklarından, Kaç’larla karışan Tuba’ların, bunlardan bir bölüm olduğu zannedilmektedir. Bununla beraber Kaç’lar öz Türklerden sayılmaktadırlar. Kaç ağzı Sagaylarınkine yakındır. Sayılan 20.000’in üstündedir.