MURATS44
Özel Üye
Hurma Ağacı Özellikleri, İnsana Benzerlikleri ve Çeşitleri
“Hurma” deyince aklımıza Ramazan Ayı gelir ve genelde de Ramazan ayıda tüketilir. İnsanın yapı özellikleri ile benzerlikler gösteren tek meyvedir. Özellikle üreme özelliğinin insanlara benzerliği dikkat çekici. “Bitkilerin en mükemmeli” olarak nitelenen hurmanın insanlara faydalarını araştırırken şunları düşündüm: “Bir meyveden başka ne istenebilir ki?”. Doğumları, gençlikleri, yaşlılıkları ve ömür süreleri insanlarla birebir benzeşiyor.
Hurma Ağacının Özellikleri Nelerdir?
Hurma ağacı; sıcak, tropikal, ılıman ve çöl iklimlerinde yetişir. Palmiyegiller familyasından bir palmiye türü. Palmiye ağacına benzer. Sekiz bin yıllık bir tarihi olduğu tahmin ediliyor. Su ve güneşi çok sever, biri eksik olursa meyve vermez. Kökü su, tepesi de güneş gördüğü sürece meyve verir. Bu özelliği anlatılırken “hurmanın ayağı cennette, başı cehennemde olmalıdır” deyimi kullanılır. Gövdesi pürüzlüdür. Nazik, duygusal ve hassas bir yapısı vardır, özen ister.
Erkek ve dişi hurma ağaçları vardır ve farklı özellikleri bulunur. Ortalama 5 dişi hurma ağacının ortasında erkek hurma ağacı bulunur. Erkek hurma ağacı Arapça “fahl”, dişi hurma ağacı ise “ünsa” olarak adlandırılır. Arapça anlamı “nakhle” şeklindedir. “Hurma” ifadesi ise Farsçadır.
Hurma ağacının kökleri kazık ve saçak şeklindedir. Dik bir yapısı vardır ve 10 metreye kadar uzayabilir. Bazı hurma türlerinin nadiren 30 metrenin üzerine çıktığı görülmüştür. Silindir ve dik gövdesi de genellikle 30-40 santimetre civarındadır, 1 metre çapına ulaşabilen hurma ağaçları da vardır.
Hurma ağacının tepesinde bulunan ve “gummar” adı verilen bölgesi hayati bölgedir. İnsan kalbi gibi zarar görürse ağaç ölür. Gummar bölgesi, ince lifler arasında gizlenmiş bir bölgedir. Ağacın yaprakları da bu bölgeden büyümeye başlar.
Hurma ağacının uzunluğu, yaşını gösterir. Büyüdükçe eski yapraklar dökülür ve izleri kalır. Uzadıkça yeni yapraklar çıkar. Yaprakların ömrü 7 yıla kadar çıkabilir. Liflerden oluşur ve uzundur. Ömrü biten yapraklar kendiliğinden düşmez, kesilmezse ağaçta kalır. Hurma meyvelerinin gelişim evreleri şöyle adlandırılır: Hababuk, Belah, Büsr, Rutab, Temr… “Rutab” evresinde yaş hurma, “Temr” evresinde ise kurutulmuş hurma oluşur. Bu iki evre dışında yenmesi tavsiye edilmez.
Hurma Ağacının Tarihi
İnsanoğlu’nun yetiştirdiği en eski bitki türü olduğu tahmin edilen hurma ağacının 8000 yıllık bir geçmişe sahip olduğu belirtiliyor. İlk olarak Sümerler tarafından Hint Yarımadası’nın batısında yetiştirildiği tahmin ediliyor. Eski Mısır’da izlerine rastlanan hurmanın Hz. İsa’nın doğumundan önce var olduğunu Kur’an-ı Kerim’deki ayetlerden anlıyoruz. Hindistan’dan Irak’ta, Pakistan’dan Portekiz’e, İspanya’dan Amerika’ya kadar geniş bir coğrafyada hurma ağacının tarihinden izler bulunuyor.
Hurma ile İnsan Arasındaki Benzerlikler
Hurma ağacı ve meyvesinin insanların yapısı ile çok benze özellikleri var. Dini kaynaklarda Hz. Âdem’in yaratıldığı toprağın elekten geçirildiği, elekte kalan topraktan da hurmanın yaratıldığı ifade edilir. Arapça “nakhle” ifadesinin Türkçe anlamı da “elekte kalan” şeklindedir. Hz. Muhammed’in (sav), “Ağaçlardan bir ağaç, aynen Müslüman adama benzer. O ağaç hurmadır.” şeklinde bir hadisi vardır. “Bitkilerin en mükemmeli” olarak nitelenen hurma ile insanlar arasındaki benzerlikler de dikkat çekici…
Şöyle ki; İnsanın kalbi vardır, hurmanın da “gummar” bölgesi. Bu iki organ darbe aldığında ikisi de ölür. Kafaları kesildiğinde ölürler. Hurma ağaçlarının ve meyvelerinin renkleri insanın ten rengi ile aynıdır. İki tür de susuz yaşayamaz. Hurmanın ömrü insan ömrü gibi ortalama 60-70 yıldır. Hurma ağacının en fazla 130 yıl yaşadığı görülmüştür. Hurmanın da gençlik ve ihtiyarlığı vardır ve bu dönemleri insanlarınki ile örtüşür. 15-40 yaş arası dönemi de insanlar gibi en verimli dönemidir. Hurma ağaçları 60 yaşından sonra meyve vermez veya çok az verir. İnsan gibi hurmanın da hem dişi ağacı hem de erkek ağacı vardır ve hurma da insanlar gibi döllenme sonucu meyve verir. Erkeklerin spermleri ile erkek hurmanın polenlerinin kokusu aynıdır. Yavrulama adetlerinin ortalama rakamları benzerlik gösterir. Hurmanın lifleri insan vücudundaki kıl ve tüyleri andırır. Her iki tür de dik ve geniş gövdelere sahiptir.
Gövdesinden ve altından yavru verme özelliği vardır. İnsana benzerliğinden biri de budur. Çekirdekten de yetişebilir; ancak kendi bünyesinden çıkan filizler gövdesinden alınarak anne ağacın yakınına dikilirse daha sağlıklı yetişir. Bu şekilde ‘doğum usulü’ yetişen hurma ağaçları daha kısa sürede meyve verir. Filiz anne ağaçtan farklı bir yere dikildiğinde yavru fidan büyümez, anne ağaç da meyve vermez.
Hurma ağacının meyve verebilmesi için döllenme yapılması gerekir. Döllenme kış mevsiminde yapılmalıdır. İnsanlar tarafından döllenme işleminde erkek hurma ağacından “tal” denilen erkeklik polenleri alınarak kurutulur. Bu polenler, dişi ağacın tepesinde açılan yarığa serpilir. Bu bölge daha sonra sarılarak dış etkenlerden korunur. Bu şekilde döllenme sağlanmış olur. Ardından oluşan filiz kesilerek anne ağacın yakınına dikilir. Bu yavru hurma ağacı belli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra başka bir bölgeye nakledilir.
Hurmanın Faydaları
İnsana bu kadar benzeyen bir bitki türünün insana ne kadar çok faydası olduğunu tahmin etmek zor değil. Geçmişten günümüze kadar hem beslenme hem de sağlık için kullanılan hurma, zengin bir içeriğe sahip. Bünyesinde; lif, yağ, 15’ten fazla mineral, 10’dan fazla element, protein, şeker, niasin, çeşitli vitaminler, flor, selenyum, beta karoten gibi insan sağlığı için önemli maddeler bulunur. Zengin ve insan için hayati besinleri barındırması sebebiyle birçok bilim adamı insanoğlunun sadece su ve hurma ile yaşabileceğini vurguluyor. Sadece 1 hurma, 1 bardak su ve 1 bardak sütün insanın günlük besin ihtiyacını karşıladığı belirtilir.
Faydalarını saymaya başlayalım:
- Bünyesindeki lifler ve selenyum sebebiyle kanser önleyici özelliği vardır. Kolon, rahim ve göğüs kanserlerinde olumlu etkileri tespit edilmiştir
- İçerdiği beta-karoten sayesinde hafıza kaybını önler. Bu madde kansere karşı da etkilidir
- Hurmada bulunan antioksidanlar damar tıkanıklığının önüne geçer, damar sertliğini önler, kolesterolü kontrol altına alır
- Adaleleri yumuşattır ve doğum kaslarının kasılmasını sağlar. Bu şekilde doğumu kolaylaştırır
- Hamile kadınlar için oldukça faydalıdır. Sütü artırır, bebeği besler ve büyümesine yardımcı olur, bebeğin zeki olmasında etkilidir
- Afrodizyak özelliği sayesinde kısırlığı önlemede etkileri görülmüştür
- Mide rahatsızlıkları için tavsiye edilir, ülsere karşı etkilidir, bağırsaklardaki asalakları yok eder
- Diyabet hastaları için önerilir. Şekerli olmasına rağmen şeker hastaları için zararsız olduğu kanısı vardır. Kan şekerini düzenler
- Anemiyi önler, kan yapıcı özelliği vardır, iç kanamaları durdurur
- Göz sinirlerini kuvvetlendirerek göz hastalıklarının giderilmesi için önerilir
- Kemik erimesinin önüne geçer
- Sinir sistemini yumuşatır, stresi azaltır, gerginliği giderir
- Böbrek ve karaciğer rahatsızlıkları veya düzenli çalışmaları için tavsiye edilir
- Zihinsel aktivitelere katkısı vardır, zihin açar ve dinlendirir
- Soğuk algınlığı rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılabilir, balgam sökücüdür
- Yaş hurma, özellikle hamile kadınlara çok tavsiye edilir. Doğum sancılarını azaltır, kanamaları önler ve süt oranını artırır
- Saf hurma cildi besler, güneş lekelerini giderir
- Tokluk hissi vererek zayıflamaya yardımcı olur
Hurma Çeşitleri
Hurmanın; Acve, Mebrum, Safavi, Hudri, Sukkeriye, Medjul, Sugai, Berni, Anber şeklinde çeşitleri vardır. Bu çeşitler arasında en dikkat çekeni Acve hurmasıdır. Suudi Arabistan’ın Medine kenti ve çevresinde yetişir.
Hz. Muhammed’in (sav) bizzat eliyle diktiği Acve, bir mucizeye konu olmuştur. “Yanık hurma” olarak bilinen Acve’nin yaratılması ile ilgili şöyle bir mucize gerçekleşmiştir: Bir gün Hz. Muhammed’in (sav) yanına bir kişi geldi. Yanmış bir hurma dalını göstererek, ‘Bu yanmış dalı dik, eğer yetişirse senin peygamberliğini tasdik ederiz’ dedi. Hz. Muhammed (sav) eliyle yanmış hurma dalını yere dikti. Bu yanmış hurma dalı, mucizevî bir şekilde Acve denilen hurmayı verdi. Bu sebeple ‘peygamber hurması’ olarak da adlandırılır.
Acve’nin cennetten geldi rivayet edilir. Rengi yanık siyahtır. Zehirlere karşı çok etkilidir. En pahalı hurma çeşididir.
Peygamberimizin sözleri ve ayrıntılar:
Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:
Halanız olan hurmaya ikram ediniz. Çünkü o (hurma) babanız Âdem’den arta kalan çamurdan yaratıldı. Ağaçlardan hiçbir ağaç Allah katında İmrân kızı Meryem’in altında (İsa’yı) doğurduğu ağaçtan daha değerli değildir. (Ebû Yâlâ – Ramüz’el-Ehâdis)
Halamız olan hurma, babamız Hz. Âdem’in arta kalan çamurundan yani aynı elementlerden yaratıldığı için, insanın tabiatına (genetik yapısına) en yakın ve en uyumlu meyvedir. Hurmanın meyvesi gibi ağacı da değerli olduğundan, Yüce Allah’ın yönlendirmesi ile Hz. Meryem, oğlu Hz. İsa’yı hurma ağacının altında doğurdu. Olay şöyle oldu.
Yüce Allah buyuruyor:
AYET-İ KERiME
Doğum sancısı onu (Meryem’i) bir hurma ağacına (yaslanmaya) zorladı. “Ah! Keşke bundan önce ölseydim de, unutulup gitseydim” dedi. Alt tarafından (İsa ya da melek) ona şöyle seslendi: “Hüzünlenme! Rabbin alt yanında bir su arkı meydana getirdi.” “Hurma ağacının (kurumuş) dalını kendine doğru silkele de, üzerine (önüne) taze olgun hurmalar dökülsün.” (Meryem – 23 – 24 – 25)
Bakire bir kız olduğu halde Hz. İsa’ya mûcizevî bir şekilde hamile kalan Hz. Meryem, doğum sancısı başlayınca korkudan paniğe kapıldı ve şehrin dışına çıktı. Doğum sancısı artınca kurumuş bir hurma ağacına yaslanıp sarıldı. Babasız çocuk doğuracağı için toplumun kendisini gayr-i meşru cinsel ilişki ile suçlamalarından korktuğundan “Ah! Keşke bundan önce ölseydim de, unutulup gitseydim” dedi. Yüce Allah yıkanıp temizlenmesi ve kana kana içip içinin serinlemesi için alt tarafında küçük bir su arkı (derecik) yarattı ve “Hurma ağacının (kurumuş) dalını kendine doğru silkele de üzerine (önüne) taze olgun hurmalar dökülsün” buyurdu.
Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:
Kadınlarınıza nifâs halindeyken hurma yedirin. Çünkü nifas halinde hurma yiyenlerin çocukları halîm (yumuşak huylu) olur. Meryem de İsa’yı doğurunca hurma yedi. Eğer onun için (hurmadan) daha yararlı bir şey olsaydı, Allah Meryem’e onu ikram ederdi. (Râmûz’el- Ehâdis)
Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:
Kim hurmayı severse, Allah da onu sever. (Taberânî)
Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:
Hurmayı (sabahları) aç karnına yiyin. Çünkü o kurtları (mikropları) öldürür. (Deylemî)
Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:
En hayırlı (yararlı) hurmanız “Berni” (hurması) dır. Çünkü o bütün hastalıkları giderir ve onda hastalık yapıcı bir şey (zararlı mikrop) yoktur. (Hâkim – Beyhakî – Taberânî)
Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:
“Acve” (hurması) cennet meyvelerindendir. (Ebû Nuaym)
Abdullah İbni Abbas radıyallahü anhüma diyor ki:
Peygamberimiz (s.a.v.) en çok berni hurmasını severdi. (Ebû Nuaym)
Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:
Kim her sabah yedi tane “acve” hurması yerse, o gün ona zehir ve büyü zarar vermez. (Buhârî)
Berni, uzun ve koyu sarı renkli, acve ise yuvarlak ve siyah renklidir. Acve ve berni hurmaları daha yararlı olmakla birlikte, Medine-i Münevvere’de yetişen hurmaların hepsi şifâ kaynağıdır.
Peygamberimiz (s.a.v.) buyuruyor:
Kim aç karnına yedi tane Medine hurmasından yerse, o gün o kimseye zehir ve büyü (gibi şeyler) zarar vermez. Eğer akşam yerse, sabaha kadar zehir ve büyü bir zarar vermez. (Ahmed İbni Hanbel)
Meyve şekeri, B grubu vitaminleri ve demir açısından zengin olan hurma, enerji ve şifâ kaynağıdır. Karaciğeri güçlendirir, sarılığı, kabızlığı önler, anemiye (kansızlığa) iyi gelir, prostat büyümesini kontrol altında tutar ve bedene zindelik verir. Ayrıca rahim kaslarını temizleyip adaleyi kuvvetlendirdiği ve esneklik sağlayıp doğumu kolaylaştırdığı için hamile kadınların bol hurma tüketmeleri çok yararlıdır. (A. Tomor Hoca)
