Cuma Günü Verilen Selanın Anlamı
Ezan Müslümanlıkta namaz vaktini bildirmek ve namaza çağırmak için minareden yüksek sesle ve makamla okunan, kalıplaşmış kutsal sözlerdir.
Hicretten sonra Medine'de uzakta oturan Müslümanlara namaz vaktinin geldiğini bildirmek gerekiyordu. Boru veya çan çalınması, ateş yakılması, mescidin damına bayrak asılması başka dinlere ait özelliklerdi. Önceleri bu çağrı görevi Bilal-i Habeşi'ye verildi. O sadece yüksek sesle 'el-salat' (namaza) veya 'el-salatu cemian' (toplu olarak namaz) diye sesleniyordu. Namaz vakitleri bir süre böyle bildirildi.
Bir gün Abdullah bin Zeyd gördüğü rüyada öğrendiği sözleri Hz. Muhammed'in isteği ve onayı ile Bilal-i Habeşi'ye öğretti. Böylece sözleri kesinleşen ezan o tarihten sonra İslam dininin en önemli simgelerinden biri haline geldi. Ezan önceleri yüksek binaların üzerinde okunuyordu, ilk minare hicretin 58. Yılında Muaviye zamanında Mısır Valisi Mesleme bin Muhalled tarafından Amr Ibnül-As camiinin yanına yapıldı.
Müslüman ülkelerde ezanla doğup, ezanla yaşayanlar için ezan yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır. Ancak cuma günleri, cuma namazından önce verilen salanın ne anlama geldiğini çoğu kişi bilmez. Bir cenaze olduğunda da verildiğinden bazıları salanın ölümle ilgili olduğunu sanır.
'Sala', dua, namaz, ahret anlamlarına gelir. Genel anlamda Hz. Muhammed'e Allah'tan selam ve esenlik dileyen bestelenmiş dualardır. Salanın tarihi ezana göre oldukça yenidir. Müslümanlığın başlangıcında minarelerden sala vermek adeti yoktu. Cuma namazından önce sala verilmesi usulü ilk defa 1300 yılında Mısır hükümdarı Melik Nasır Kalavun'un emriyle uygulamaya sokulmuştur.
Salavat, Hz. Muhammed'e ve onun soyundan gelenlere saygı ifade etmek için okunan dualardır. İnsanların tehlikeli bir durumla karşılaşınca 'salavat getirmesi' deyimi de buradan kaynaklanır. Sala vermek bir açıdan minareden salavat okuyarak namazı haber vermek olarak da kabul edilebilir.
Sala eskiden çeşitli vesilelerle daha sık verilirmiş. Zamanımızda genellikle cuma namazları, bayram namazları, zaman zaman da sabah namazlarından önce verilmektedir. En bilineni cuma günleri namazdan bir saat veya 45 dakika önce verilen cuma salaşıdır.
Cenaze için kılınacak namazı haber vermek amacı ile de sala verilir. Eskiden cenaze salası sadece önemli, hatırlı, varlığı yaşadığı çevreye şeref ve itibar kazandırmış kişiler için verilirmiş. Günümüzde yakınlarının talebi halinde herkes için verilmektedir.
İslam dininde yeri oldukça önemlidir Selanın. Müslümanların bayramı olan Cuma günlerinde Cuma namazını kılma saatinin geldiğini haber verir tüm inananlara. Çok güzel sözleri vardır. Biz Müslümanların peygamber efendimize olan sevgisinin işaretidir. Okuyan müezzinin sesi de güzel olduğunda dinlemeye doyamayız. Ayrıca bir Müslüman vefat ettiğinde yine sela okunur. Okunan selanın ardından vefat eden kişinin ismi anons edilir. Ve kişi tanıyan eş dost akrabaları, ölen kişinin cenaze merasimine, en önemlisi de cenaze namazına iştirak eder. Bir anlamda sela Bu dünyada iyi veya kötü günler geçirmiş dostlarımız için son vefa borcunu yerine getirmemiz için bize bir çağrıdır. Her duyulduğunda acaba kim öldü? Sorusunu sordurur sela. Ayrıca ölümü hatırlatır insana, yüzümüzde hüzün belirir hemen. Önceki yıllarda bazı yörelerde ay tutulduğunda ve özellikle Ramazan ayında insanları sahura kaldırmak içinde sela okunurdu. Ancak artık bu gelenek devamlılığını yitirmiştir. Ancak halen bir çok yöre de Perşembeyi Cumaya bağlayan gecelerde yatsı namazı öncesi sela okunmaktadır. İnsanlar bu selanın neden okunduğunu bilir ve mübarek gece olduğunun farkına vararak camiye koşarlar. Yine birçok yörede kandil gecelerinde yatsı namazından önce okunacak mevlidi Şerif merasimine davet maksadıyla okunmaktadır.
Selanın ilk ne zaman okunduğu, kim tarafından okutulduğu bilinmemektedir. Anlam bakımından oldukça güzel olan selanın sözlerine ve anlamlarına isterseniz bir göz atalım:
Esselatü Ve's-Selamü Aleyke Ya Rasullallah
Anlamı : Ey Allahın elçisi Salat Ve Selam Senin Üzerine Olsun
Esselatü Ve's-Selamü Aleyke Ya Habiballah
Anlamı : Ey Allahın Sevgilisi Salat ve Selam Senin Üzerine Olsun
Esselatü Ve's-Selamü Aleyke Ya Nebiullah
Anlamı : Ey Allahın Peygamberi Salat Ve Selam Senin Üzerine Olsun
Esselatü Ve's-Selamü Aleyke Ya Nure Arşillah
Anlamı : Ey Allahın Arşının Nuru Salat Ve Selam Senin Üzerine Olsun
Esselatü Ve's-Selamü Aleyke Ya Hayra Halgillah
Anlamı : Ey Allahın Yarıtılanlarının En hayırlısı Salat Ve Salam Senin Üzerine Olsun
Esselatü Ve's-Selamü Aleyke Ya Seyyidel Evveline Vel Ahirin
Anlamı : Ey Öncekilerin Ve Sonrakilerin Efendisi Salat Ve Selam Senin Üzerine Olsun
Vel Hamdü Lillahi Rabbil Alemin
Anlamı : Hamd Alemlerin Rabbi Olan Allah içindir.
Görüldüğü gibi sela her kelimesi ile adeta peygamber efendimize olan sevgimizin bir dışa yansımasıdır. İnşallah bu güzel nidalara ve anlamalara sahip naat, hiçbir zaman susmaz. Bize müminlerin bayramı olan cuma namazına çağrı olarak okunmaya ve her an ölümü aklımızda tutabilmemiz için okunmaya devam eder.
