Dünyaya Yakın Karadelik

Astronomik modellere göre Samanyolu’muzda 100 milyon ve bir milyar arasında yıldız kara deliği olmalı. Bunlar süpernovadaki yoğun kütleli bir yıldızın patlaması sonucunda oluşurlar. Fakat astronomlar bugüne kadar bu tür sadece birkaç cisim keşfettiler. Bunun nedeni eğer bir karadelik o sırada herhangi bir maddeyi yutmuyorsa teleskoplar için görünmezdir. Avrupa Güney Gözlemevi’nden (ESO) Thomas Rivinius şans eseri gizli kalmış bu tür bir karadeliği dünyamıza beklenenden çok daha yakın bir yerde keşfetti. Araştırmacı ekibiyle birlikte çift yıldız sistemlerinin hareket verilerini incelemişlerdi ve bunların arasında yaklaşık olarak 1000 ışık yılı uzaklıkta yer alan ve iki yıldızı güney yarımküredeki gökyüzünde çıplak gözle bile görülebilen bir sistem olan HR 6819’u incelemiş.

Araştırmacılar La-Silla-gözlemevindeki (Şili) teleskopla bu iki yıldızın hareketini incelerken ilginç bir şey dikkatlerini çekmiş: Yörüngelere göre bu sistemde üçüncü bir yıldızın daha bulunması gerekiyordu. Bu iki mavimsi yıldızdan biri bu gökcismin etrafını kırk günde tamamlarken, ikincisi ise çok daha uzak mesafeden bu iki yıldızın etrafında dönüyor. Bu üçüncü aday, kütle çekim etkisi nedeniyle en az dört güneş kütlesi kadar olması gerekiyordu. Fakat teleskopta hiçbir iz görülmemiş. Araştırmacılar bu yüzden güneşin dört misli kütlesine sahip bu görünmez cismin ancak bir karadelik olabileceğini düşünüyorlar. Böylece astronomlar birçok açıdan heyecan verici bir keşif yapmış oldular. Bu sistem dünyamıza en yakın karadelik. Şimdiye dek dünyamıza en yakın karadelik, 3500 ışık yılı uzaklıktaki V6161 Monocerotis çift yıldız sistemiydi. Yeni keşfedilen karadelik HR 6819 üç kat daha yakında yer alıyor.

Keşfedilen karadeliğin diğer ilginç bir özelliği de etkin olarak madde yutmaması dolayısıyla da ışın yaymaması. Rivinus ve ekibi, Samanyolu’muzda bu tür etkin olmayan bir karadelik popülasyonunun bulunduğunu düşünüyorlar. HR 6819 buzdağının görünen ucu diyor araştırmacılar. Gözlemler sırasında gerçekten de ikinci bir karadelik tespit edilmiş. LB-1 olarak isimlendirilen diğer bir sistemin de böyle üçlü bir sistem olabileceğini fark ettik. Ancak kesin bir şey söyleyebilmek için yeni gözlemler yapmalıyız diyor araştırmacılar. Her ne kadar LB-1 dünyamızdan biraz daha uzakta yer alıyorsa da astronomik açıdan yine de çok yakında.