TÜRKOĞLU
Aktif Üyemiz
Dolgan Türkü
Bu iki halk da, Sahalar (Yakutlar) gibi avcılık ve ren geyikçiliği ile geçinmektedirler.
Taymır (Dolgan-Neneth) muhtar bölgesinde 5.200, Yakutistan’ın Anabar rayonunda ise 900 Dolgan bulunmaktadır. Bu bölgeler Asya’nın en kuzeyinde ve buzlu Kuzey Okyanusu kıyısında yer almaktadır.
Dolgan’ların yaşadığı Ürün-Kaya köyü, sadece Rusya’nın değil, bütün Asya’nın ve Türk dünyasının en kuzeyinde yer almaktadır.
Dolganlar’ın en önemli meşguliyeti avcılık, ren geyikçiliği ve balıkçılıktır. Dolganlar’ın en eski ataları, buzlu Kuzey Okyanus kıyısına Yakutistan’dan göç etmiştir.
Dolgan halkı, Saha (Yakut)lar, Evenki’ler, Nenets’ler ve Ruslar’dan oluşmuş bir topluluktur. Ancak asıl unsurları Saha (Yakut) ve Evenkilerdir.
Dolgan dili, Saha (Yakut) diline oldukça yakın bir dildir. Onun için bazı Saha dilbilimcileri, Dolgan dilini, Saha dilinin bir ağzı olarak değerlendirmektedirler.
Dolgan dilinde, eski Türk diline ait çok eski, arkaik unsurlar bulunmaktadır. Örneğin, eski Türklerin yazılarında kullanılan ürün (beyaz) kelimesi, çağdaş Türk lehçelerinden yalnız Dolgan ve Saha (Yakut) dillerinde kalmıştır. Böylece Ürün-Kaya adlı köy, “Beyaz Dağ” anlamına gelmektedir.
Taymır, kuzey ormanlarının, tundranın ve dağların ülkesidir. İklimi çok serttir. Kışın üç dört aya kadar güneş çıkmamaktadır ve Kuzey Buzlu Okyanus’tan soğuk ve sert rüzgarlar gelmektedir. Bu mevsimde hava çok soğuk olmakta, karın ve kutup gecelerinin hakimiyeti görülmektedir. Ama kısa yaz mevsiminde güneş hiç batmamaktadır. Yaz, beyaz gecelerin mevsimidir.
Tofalar (Karagaslar), Sibirya’nın güneyinde, İrkut bölgesinde, Tuva ve Buryatirya’nın sınırında yerleşmişlerdir. Onlar da Dolganlar ve Sahalar gibi çok iyi ren geyikçisi ve avcısıdırlar. Yakın komşuları olan Tuvalar, Hakaslar, Altaylar ve Şorlar gibi Tofalar da binlerce yıl kendi eski vatanlarında yaşamışlar, en eski adetlerini, kültürlerini, dinlerini ve dillerini bugüne taşımışlardır. Onların dilinde pek çok arkaik gramer biçimi kalmıştır.
Eski zamanlardan beri, Dolganların ve Tofaların tarihini, kültürünü, dilini ve adetlerini Rusya’dan ve batılı ülkelerden pek çok bilim adamı araştırmıştır. Son on yılda, Dolgan dilini Prof. Dr. E. İ. Veryotova ve V.M. Nadelyaev, Tofa dilini de Prof.Dr. V. İ. Rassadin araştırmıştır.
Tofa HaritaY.İ. Vasiliev
