Derbent – Dağistan Türkleri

Bugün, yirmiden fazla dilin konuşulduğu Dağıstan’daki halkları üç ana grupta toplamak mümkün. Dağıstan’ın %75’i Kafkaslar’ın yerli halklarından, %15’i Türklerden, %10’u Ari’lerden oluşmaktadır. Dağıstan’da 20’den fazla etnik grubun -Tatların dışında- tamamı Sünni Müslüman’dır. SSCB’nin dağılma sürecinde 1 milyon 950 bin nüfusa sahip olan Dağıstan’da, günümüzde 2,5 milyona yakın Müslüman yaşamaktadır.

SSCB’nin dağılmasıyla birlikte Kafkas Cumhuriyetleri’nin bağımsızlığına izin vermeyen Rusya, Dağıstan’da olağanüstü hal ilan etti. Rus yönetimi Dağıstan’da faaliyet gösteren 30’dan fazla siyasal partinin ve cemiyetin faaliyetine son verdi. 1991 yılında Dağıstan’da faaliyetlerine son verilen bütün parti ve cemiyetler Dağıstan’ın en önemli şehirlerinden biri olan Mohaçkale’de bir konferans tertip ettiler. Bu konferansta Rusya yönetiminden tam bağımsızlık talep edildi ve kurulacak Bağımsız Dağıstan Cumhuriyeti’nin anayasa taslağı ortaya kondu. Ancak Moskova yönetimi bağımsızlık ve halk oylaması isteklerini kökten reddetti.

Moskova’nın Dağıstan’ın bağımsızlığına kesin olarak karşı çıkmasının nedeni bölgedeki Rus varlığının tehlikeye girmesidir. Çünkü Dağıstan şayet tam bağımsızlığını kazanırsa Rusya için stratejik önemi bulunan Hazar Denizi bölgesindeki Rus varlığı İsterfan bölgesiyle sınırlı kalacaktır. İsterfan bölgesinde ise yine Müslümanlar çoğunluğu oluşturmaktadır.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Dağıstan’da da ekonomik kriz yaşandı. Bu süreçte Dağıstan’da ekonomik yatırım yapılmadığı ve zarar ettiği gerekçesiyle birçok fabrika da kapandı. Kapanan müesseselerle birlikte işsizlik her geçen gün artış gösterdi. Hava ve deniz limanlarının elverişsizliğinin yanı sıra, Azerbaycan sınırında sorunlar yaşandı. Bunlarla birlikte ithalat ve ihracatta yaşanan büyük sorunlar da Dağıstan’ı, adeta bir ekonomik abluka altına aldı… Dağıstan’ın en fazla ekonomik ilişkilerinin bulunduğu ülkeler arasında başta Türkiye olmak üzere Birleşik Arap Emirlikleri, Türkmenistan, İtalya, Ukrayna, Azerbaycan ve ABD yer almaktadır.

Doğal kaynakları, tabiat ve iklim şartlarıyla önemli bir ekonomik potansiyele sahip olan Dağıstan’da, çinko, demir filizi, petrol, gaz, manganez ve nehirlerden elde edilen hidroelektrik enerjisi önemli doğal zenginlikler arasındadır. Ülkede inşaat malzemesi, kimya petrol, cam ürünleri ve elektronik cihazlar alanında 250’yi aşkın fabrika bulunmaktadır.