Ahlak Örneği İnsanlar Ile Ilgili Ayetler

Ahlak kelimesi Arapça “din, tabiat, karakter” gibi anlamlara gelen “hulk” veya “huluk” kelimesinin çoğul hâlidir. Aynı kökün yaratma anlamı da düşünüldüğünde, yaratılış/halk kişinin dış görünüşünü ifade ederken ahlak insanın iç dünyasını ve nefsini ifade etmektedir. (İbn Manzûr, Lisânü’l-Arab, “hlk” md.; Mustafa Çağrıcı, DİA, “Ahlak” md.)

Ahlakın farklı tarifleri yapılmıştır. Bu tariflerden birine göre ahlak, “Nefiste iyice yerleşmiş bulunan bir özellik/bir kabiliyettir ki bu özellik sayesinde davranışlar herhangi bir zorlamaya ihtiyaç kalmaksızın kendiliğinden ve kolayca ortaya çıkar.” (Gazâlî, İhyâ, III, 125.)

Ahlakın ne olduğuna dair yapılan bu tarifte birkaç hususun dikkat çektiği görülmektedir. Birincisi, ahlakın kişinin nefsinde yerleşmiş ve âdeta onun karakterini şekillendiren bir yetenek, bir kabiliyet hâline gelmiş olmasıdır. Öyle ki bu sayede ahlak denilen bu özellik, kişinin ayrılmaz bir parçası hâlini almıştır. Tarifte dikkat çeken ikinci husus ise ahlakın davranışlara olan etkisidir. Kişinin yapmış olduğu davranışlar, işlediği fiiller onun karakteri hâline gelmiş olan ahlak özelliği sayesinde, otomatik olarak ve kolaylıkla ortaya çıkmaktadır. Böylece ahlak, kişinin yapmış olduğu fiilleri zorlanmadan ve içinden gelerek yapmasını sağlamaktadır. Ahlak, gelip geçici bir hâl olmayıp insanın iç dünyasında yerleşen, onun bir parçası hâlini alan kabiliyetler bütünüdür.

Ahlaklı bir insan nasıl olur?
Güzel ahlaklı kimse, edeplidir az konuşur, hatası azdır, gıybet etmez, Allah için sever, Allah için buğzeder, emanete riayet eder, komşu ve arkadaşını korur. Bütün hasletlerin başı ise hayadır. Hazret-i Hızır buyurdu ki: (Güler yüzlü ol, hiddetlenme!)

Ahlaklı insanın özellikleri nelerdir?
Güzel ahlaklı kişide küfür, yalan, alaycılık, kıskançlık, gıybet, cimrilik gibi olumsuz duygular yoktur ya da en az düzeydedir. Güzel ahlaklı saf, içten, sade, temiz davranışlar sergiler. Susmasını ve dinlemesini bilir. Sabırlıdır, çalışkandır, affeder, doğruyu konuşur.